Abstract:
در فرهنگ بین‌المللی، سیلاب به جریان آب با دبی بالا گفته می‌شود که طی آن آب بالا آمده و زمینهای اطراف را که معمولا زیر آب نیستند غرقاب می‌کند و به تبع آن مخاطراتی را به همراه خواهد داشت. از دیر باز به علت وجود شرایط مناسب، اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در این گونه مناطق صورت می‌گیرد. لذا در این مناطق تعیین میزان پیشروی سیلاب و ارتفاع آن نسبت به رقوم سطح زمین با توجه به دبی سیلاب با دوره‌های برگشت مختلف که تحت عنوان پهنه‌بندی سیلاب صورت می‌گیرد حائز اهمیت فراوانی است. در این راستا، رودخانه چشمه‌کیله شهرستان تنکابن دارای پهنه‌های وسیع حاشیه رودخانه می‌باشد و اکثر فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در آن صورت می‌گیرد که با توجه به شرایط طغیانی و سیل‌های اتفاق افتاده، برای پهنه‌بندی خطر سیلاب انتخاب شد. در این تحقیق ابتدا مقاطع عرضی با استفاده از نقشه توپوگرافی با مقیاس 1:1000 در محیط Arc/GIS و الحاقیه HEC-GeoRAS استخراج شدند. سپس خروجی‌های حاصل از HEC-GeoRAS به نرم افزار هیدرولیکی HEC- RAS وارد شد. در مدل HEC-RAS، با وارد کردن ضرایب زبری مانینگ، دبی سیل با پنج دوره بازگشت 2، 5، 10، 25، 50 و 100 ساله مدل اجرا شده، پروفیل سطح آب در مسیر جریان برآورد شده و با استفاده از اطلاعات خروجی این نرم افزار پهنه سیل‌گیر برای دوره برگشت‌های مختلف در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم شد. نتایج بدست آمده در این تحقیق نشان داد که هر چه دوره بازگشت طولانی‌تر شود سطح وسیع‌تری از اراضی تحت تاثیر سیل قرار می‌گیرد. همچنین بیشترین سطح سیلابی مربوط به اراضی زراعی به وسعت 24/ 6 هکتار می‌باشد و بعد از آن اراضی مسکونی با وسعت 94/ 3 هکتار، جنگلی 92/ 2 هکتار و باغی 8/ 0 هکتار می‌باشد.
Flood is defined as “streamflow with high discharge which spreads temporary on the lands nearby the main river” and consequently there will be some risks. Due to proper conditions, most of the economic and social activities take place in these areas. Therefore, it is important to determine flood zonation due to flood discharge with different return periods in these areas. In this regard, the Cheshmehkileh River located in Tonekabon Township has vast river boundary zones and most of the economic and social activities are carried out in its neighborhood, which is susceptible to flood hazard according to flood conditions and occurred floods. The cross sections were derived using the digital elevation model (DEM) with scale of 1:1000 in Arc/GIS environment and HEC-GeoRAS extension and the obtained outputs were entered into HEC-RAS hydraulic software. Manning roughness coefficients and flood discharge with five return periods of 2, 5, 10, 25, 50 and 100-year were entered into HEC-RAS model and water surface profile was computed in flow path and flood zonation for different return periods was derived using the HEC-RAS output information through geographical information system. The obtained results showed that the longer the return period, the wider the surface affected by flood. Also, the highest flood area is related to agricultural land use with an area of 6.24 ha and after residential land uses with an area of 3.94 ha, forest with an area of 2.9 ha and orchard of an area of 0.8 ha were located at the following ranks.
Machine summary:
در مدل HEC-RAS، با وارد کردن ضرایب زبری مانینگ ، دبی سیل با پنج دوره بازک شت ٢، ٥، ١٠، ٢٥، ٥٠ و ١٠٠ ساله مدل اجرا شده ، پروفیل سطح آب در مسیر جریان برآورد شده و با استفاده از اطلاعات خروجی این نرؤ افزار پهنه سیل برای دوره برک شت های مختلف در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم شد.
صفری (٢٠٠٠)، در پژوهشی با استفاده از اطلاعات مربوط به مقاطع عرضی و دبی اوج در هر مقطع و با استفاده از نرم افزار HEC-RAS، پروفیل سطح آب برای سیل با دوره بازگشت های مختلف را محاسبه کرد و با لحاظ توابع خسارت سیل و رابطه عمق - خسارت نشان داد که روند افزایش خسارت در مقابل افزایش عمق سیل گیری تا عمق یک متری از شدت بیشتری برخوردار است .
هوگان (١٩٩٧)، قابلیت استفاده از نرم افزار HEC-RAS در طرح های مهندسی رودخانه از جمله محاسبات پروفیل سطح آب ، تعیین منحنی دبی-اشل در ابتدا و انتهای یک بازه در رودخانه های طبیعی و کانال های مصنوعی، بررسی وضعیت جریان و پهنه بندی سیل در شرایط مختلف ساماندهی رودخانه را مورد تاکید قرار داد.
(
, 
, 
)
