Abstract:
در کنه تنش دامنهدار و مستمر ایران و عربستان بهعنوان جنگ سرد خاورمیانه مؤلفههای گوناگونی ریشه دارد. این منازعه را میتوان در چارچوب تحولات عمیق خاورمیانه و با توجه به سلسله رویدادهای دهه اخیر تا ۲۰۲۱ تبیین نمود. پیشتر در راهبردهایی چون امنیت منطقهای ۱۹۸۶، مجمع گفتوگوی منطقهای ۲۰۱۶، و ۲۰۱۹در ابتکار صلح هرمز در کنار اقداماتی میانجیگرانه گامهایی در راستای حل منازعه برداشتهشده اما اوجگیری تنش تا سر حد جنگ نظامی در ۲۰۲۰نشان از نافرجامی آنها دارد. حال پرسشی که به ذهن متبادر میشود این است که «تداوم و تعمیق منازعه میان ج.ا.ایران و عربستان در پرتو تحولات دهه اخیر خاورمیانه چگونه قابلتحلیل است؟» در پاسخ میتوان مطرح کرد که «با توجه به تحولات دهه اخیر خاورمیانه ج.ا.ایران و عربستان در وضعیت بنبست آزاردهنده متقابل قرارگرفته و سیر آتی روابط طرفین مبتنی بر دوگانه مذاکره، فاجعه خواهد بود»با بهره از روش تحلیلی توصیفی و ابزار کتابخانهای،نظریه بلوغ منازعه میتواند در کنار بررسی تحولات اخیر منطقه تنش و بنبست آزاردهنده متقابل را تبیین و به آزمون فرضیه کمک کند.هدف این نوشتار،تبیین شرایطی است که میتواند بهترین زمان جهت تحقق مذاکره و رسیدن به صلحی میان دو قطب قدرت منطقه باشد؛تبیینی که بر ساختاربندی تئوری بلوغ منازعه مبتنی است.
Machine summary:
ا. ایران و عربستان در وضعیت بنبست آزاردهنده متقابل قرارگرفته و سیر آتی روابط طرفین مبتنی بر دوگانه مذاکره، فاجعه خواهد بود»با بهره از روش تحلیلی توصیفی و ابزار کتابخانهای،نظریه بلوغ منازعه میتواند در کنار بررسی تحولات اخیر منطقه تنش و بنبست آزاردهنده متقابل را تبیین و به آزمون فرضیه کمک کند.
html مقدمه رقابت ایران و عربستان از دههها پیش آغازشده و به سطح بیسابقهای از تنش رسیده؛ اگرچه سیاستگذاران و جامعه علمی در مورد عوامل اصلی این منازعه همچنان اختلافنظر دارند،به نظر میرسد فرقهگرایی، امنیت، رقابت بر سر رهبری منطقه، ژئوپلیتیک و حتی ملیگرایی اختلافات میان طرفین را موجب شده و تشدید میکند.
۱-پیشینه در خصوص تداوم منازعه میان این دو قدرت منطقه مقالات بسیاری نوشتهشده است برخی از این مقالات به بررسی ابعاد ژئوپلیتیکی این تنش پرداخته و کنش ایران و عربستان را تحت تأثیر متغیرهایی چون سابقه تاریخ، فرهنگی، رقابت ایدئولوژیک، ساختارهای سیاسی متعارض و همچنین کنش سیاسی فرا منطقهای دانستهاند (Hafeznia, 2017: 10).
ا. ایران و عربستان مقالات و نوشتارهای بسیار و مفیدی نگاشته شده اما آنچه مهم است ارائه تحلیلی از شرایطی است که با تحقق بنبست Study of Factors Affecting Saudi-Iranian Relations and Conflicts and Their Resulting Behavior Pattern Saudi Arabia–Iran Contention and the Role of Foreign Actors2 Saudi Arabia and Iran: Beyond Conflict and Coexistence آزاردهنده، منازعه ج.
ا. ایران و عربستان حالتی خارج از چارچوب نیز دارد بدین نحو که طرفین با وقوف به شرایط منطقه که در سطح بالای امنیتی قرارگرفته و با آگاهی به آنکه ادامه این سطح از تنش میان دو کشور با نگاه به تحقق بنبست متقابل آزاردهنده برای آنان ممکن نیست بهسوی مذاکره و حل منازعه گام برمیدارند.