Abstract:
یکی از بسترهای توسعه در نواحی روستایی توجه به موضوع تقسیمات سیاسی فضا و ارتقای واحدهای سیاسی سرزمین است؛ چراکه تمامی امکانات و خدمات نواحی روستایی زیر تاثیر تقسیمات سیاسی فضا قرار دارند. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی ارتقاء واحد سیاسی بخش به شهرستان بر توسعه سکونتگاههای روستایی است که با نمونه موردی شهرستان سیروان در استان ایلام انجام شدهاست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، تحلیلی- همبستگی است. جامعه آماری، 53 روستای شهرستان سیروان است. سطح تحلیل، روستاها و واحد تحلیل خانوارها هستند. تعداد نمونه با فرمول کوکران، 384 خانوار تعیین شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامهء محققساخته بود که روایی آن با نظر اعضای هیئت علمی دانشگاهها و پایایی آن نیز با ضریب آلفای کرونباخ (850/0) تایید گردید. پرسشنامهها متناسب با سهم جمعیت روستاها و به روش تصادفی توزیع و تکمیل شد. همچنین، با 24 نفر دهیار و 11 نفر کارشناس مرتبط مصاحبه نیمهساختیافته انجام شد. تحلیل دادههای پرسشنامه با آزمونهای آماری T وابسته، رگرسیون و ظریب همبستگی انجام شد. نتایج نشان میدهد ارتقاء واحد سیاسی بخش به شهرستان بر توسعه سکونتگاههای روستایی منطقه در حد متوسط اثربخش بودهاست. شاخصهای بُعد اقتصادی بر ابعاد اجتماعی- فرهنگی، کالبدی – محیط زیستی و همچنین سیاسی- اداری تاثیر معنادار داشته و باعث بهبودی وضعیت در این ابعاد (شاخصها) شدهاست. عوامل موثر بر این تغییر و تحولها را میتوان در سه دسته عوامل اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و سیاسی- اداری خلاصه کرد. برای اثربخشتر نمودن ارتقاء سطوح سیاسی- اداری، تقویت عوامل اشاره شده و رفع و تضعیف موانع پیشنهاد میشود.
One of the contexts of development in rural areas is to pay attention to the issue of political divisions and promotion of political units of the land. All the facilities and services of rural areas are under the influence of political divisions of the country. The purpose of this study is to investigate the effectiveness of upgrading the political unit of the Sirvan district to the county on the development of rural settlements. The present study is of analytical-correlation type and has been done by survey method. The statistical population is the households of 53 villages. The level of analysis is villages and household analysis units. The number of samples was 384 households determined by Cochran's formula. Data collection tool was a researcher-made questionnaire whose validity was confirmed by experts from universities and its reliability was confirmed by Cochran's alpha coefficient (0.850). The questionnaire was completed by field survey alongwith interview. Questionnaires were distributed according to the share of population of each village and completed randomly. Moreover, a semi-structured interview was held with 24 Dehyar (village administrator) and 11 related experts. Questionnaire data were analyzed by dependent T-test, regression and correlation coefficient. The results show that Factors affecting these changes and developments can be summarized into three categories of factors: Economic, Socio-cultural and Political-administrative factors. In order to make the promotion of political-administrative levels more effective, it is suggested to strengthen the mentioned factors and to eliminate and weaken the existing obstacles.
Machine summary:
يکي از اهـداف مهـم ارتقـاي واحـدهاي سياسـي سرزميني در قالب تقسيمات کشوري و ايجاد اين شهرستان ها، رشد و توسعه بيشتر اين نواحي بوده است ؛ بنابراين با توجه به اينکـه يکي از هدف هاي اصلي سازماندهي سياسـي فضـا و بعـد اجرايـي آن يعنـي تقسـيمات کشـوري، توسـعه متـوازن همـه نـواحي و سکونتگاه هاي انساني و رفع نابرابريها و به طور کلي ايجاد عدالت فضايي است ؛ مسئله پژوهش حاضـر ايـن اسـت کـه آيـا تغييـر تقسيمات کشوري توانسته است به توسعه سکونتگاه هاي روستايي واقع در سطح شهرستان سـيروان منجـر شـود؟ و همچنـين ، چـه عواملي مي تواند بر اين مسئله اثرگذار باشد؟ سازمان سياسي - اداري فضاي ايران در بعد فضايي داراي نظام سلسله مراتبي چهار سطحي شامل استان ، شهرستان ، بخش و دهستان است (٤٠١ :٢٠١٣ ,Hafeznia).
در اين پژوهش ، اثربخشي ارتقاء بخش سيروان به شهرستان بر سکونتگاه هاي روستايي، براساس رويکرد توسعه پايدار در چهار بعـد اساسي سکونتگاه ها يعني ابعاد اقتصادي ، اجتماعي ، کالبدي – محيط زيستي و سياسي – اداري (نهادي ) مطالعـه شده اسـت .
شاخص هاي آماري جدول شماره (٣) نشان مي دهد که ، از ديدگاه اکثريت پاسخگويان ميزان اثربخشي ارتقاء واحدهاي سياسي سرزمين بر ابعاد اقتصادي ، اجتماعي - فرهنگي ، کالبدي - محيط زيستي و سياسي - اداري بر توسعه سکونتگاه هاي روستايي شهرستان سيروان پس از تبديل شدن به شهرستان در حد متوسط بوده است (جدول ٣).