Abstract:
یکی از مفاهیم اساسی در قرآنکریم مفهوم کارکرد سنتهای اقتصادی است. بانگاهی اقتصادی به آیات قرآن در مییابیم که کارکرد سنتهای اقتصادی نقش مؤثری در تحول اقتصادی دارد، که میتوان از آن به عنوان سنت و قوانین اقتصادی نام برد و مراد ازآن قوانین علمی ثابت و قطعی حاکم بر رفتارها و پدیدههای اقتصادی است که به کمک آن میتوان پدیدههای اقتصادی را تحلیل و بررسی نمود.
بررسی موضوعی آیات قرآن پیرامون سنتهای اقتصادی در چارچوب مسایل اقتصادی نظیر تولید، توزیع و مصرف را میتوان دریافت که سنتهای اقتصادی بهصورت کلی براساس رابطه علّی و معلولی میباشد و در آیاتقرآن به دو صورت آمده است.
نخست، به صورت گزارههای خبری و مطلق که درآن قوانین اقتصادی به صورت عام وکلی بدون هیچگونه قید و شرط بیان گردیده، مانند سنت رزق، سنت تسخیر و عوامل تولیدکه خداوند متعال رزق همگان را تضمین نموده و در راستای تحقق آن تمام عوامل ومنابع را در اختیار و تصرّف انسانها قرار داده است.
دوم به صورت قضایای شرطیه مطرح گردیده و درآن رابطه علّی و معلولی بین دو پدیده به صورت شرط و جزا بیان شده است، بدین صورت که اگر شرط تحققگردد، تحقق جزا نیز قطعی خواهد بود. مانند سنت تغییر نعمتها و سنت برکت یا رشد و توسعه اقتصادی. در این نوع سنتها هرگونه تغییر و دگرگونی در رشد و توسعه اقتصادی منوط و مقید به خواست و اراده انسانها قراردارد که نشانگر جایگاه، اراده و اختیار انسان در تعیین سرنوشت اوست.
با بررسی عوامل رشد و توسعه اقتصادی از منظر قرآن در مییابیم که رفتارهای مانند ایمان، تقوا، شکر، اجرای عدالت، انفاق، کمک به محرومان و توبه و استغفار نقش مهمی در توسعه اقتصادی دارد. در مقابل رفتارهای مانند ظلم و ستمگری، خیانت، استثمار، کفران و ناسپاسی، رباخواری و سایر رفتارهای منفی، مانع رشد و توسعهاقتصادی میگردد.
Machine summary:
اين تحقيق تلاش دارد تا نقش سنت هاي الهي در فعاليت هاي اقتصادي از منظر قرآن کريم را بررسي کند از باب نمونه ؛ يکي از سنت هاي الهي سنت برکات است ، براساس اين سنت اگر انسان ها ايمان آورند و تقوا پيشه کنند خداوند درهاي رحمت را گشوده و براي آن ها از آسمان و زمين برکت نازل ميکند و همينطور با توجه به سنت توکل ، هر انساني که به خداوند توکل کند از عنايات الهي برخوردار شده و متنعم به نعمت هاي مادي و معنوي در دنيا وآ خرت ميشود.
قرآن کريم ميفرمايد: و هر کسي تقواي الهي پيشه کند و در فکري توليدات با کيفيت در جامعه اسلامي باشد هيچ زمان بر شکست نخوا هند شد چرا که پروردگار عالم راه نجاتي را براي او فراهم ميکند، او را از جايي که گمان ندارد روزي ميدهد (طلاق ، ٣-٢) کسي که بر خدا توکل کند و توليد خود را ادامه دهد و اراده خداي سبحان را بر اراده خود مقدم بدارد و عملي را که خدا از او ميخواهد که همان توليد سالم و با کيفيت بر عملي که خودش دوست دارد که توليد بشتر ولي به کيفيت ترجيح بدهد، چنين بنده اي به خاطر اينکه بر خداي تعالي توکل کرده ، کالاي با کيفيت در اختياري انسان قرار داده ، و همه امور خود را به او واگذار نموده ، هيچ چيز از کمال و از نعمت هايي را که قدرت به دست آوردن آن را در خود ميبيند از دست نميدهد (طباطبايي، ١٣٧٤، ج ١٩، ٥٢٧).