Abstract:
چکیده فعالیتهای ادبی مرتضی مطهری را غالباً در پیوند با حافظ در آثاری چون تماشاگه راز، آیینه جام و عرفان حافظ میشناسند. برهمینمبنا، تحقیقات صورتگرفته، بیشتر به جایگاه حافظ در نظام فکری مطهری معطوف است؛ اما تعمق در سایر آثار، نشاندهندهی توجه ویژهی مطهری به بزرگان زبان و ادبیات فارسی و بهصورت اخص سعدی شیرازی است. مطالعهی برداشتهای مرتضی مطهری از سعدی و متقابلاً، کارکرد آثار سعدی در منظومهی فکری مطهری، مسئلهی اصلی تحقیق حاضر است. بدین منظور آثار غیر ادبی مطهری که در نگاه نخست پیوند نسبتاً ضعیفی با ادبیات فارسی برقرار میکند، بهصورت دقیق بررسی محتوایی شده است. همچنین، گزارههایی که بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم، اندیشههای سعدی را به ذهن متبادر میکند، باتوجهبه شاخصههای فکری و جهتگیریهای فلسفی مطهری، طبقهبندی و تحلیل شده است. یافتهها نشان میدهد که مطهری در اثنای جدیترین و بنیادیترین مباحث سیاسی، اجتماعی و ایدئولوژیک، از شعر و اندیشهی سعدی شیرازی استفاد کرده است. بااینحال، تبلور آرای سعدی و بازتاب اندیشگانی محتوای آثار او در سخن مطهری، بهمعنای پذیرش مفاهیم و معانی مورد نظر سعدی و تأیید منطبق با شرح پذیرفتهشدهی آن نیست، بلکه در پارهای از موارد، با انتقادهای جدی همراه است. بر این اساس، مطهری دریافتهای معمول را از زاویهای مخالف به چالش کشیده است. در تحلیل نهایی، برایند حاصل از تأیید سعدی یا انتقاد به برخی از ابعاد شعر و اندیشهی او، بیش از هر چیز ناظر بر پویایی، اثربخشی و کارکردهای سیاسیاجتماعی استاد سخن در دوران معاصر است.
The Place and Function of Sa'di's Poetry and Thought in morteza Motahari's Intellectual System Abstract: Martyr Morteza Motahari's literary activities are often associated with Hafiz - The Watcher of the Secret, the Mirror of the Cup, and Hafiz's Mysticism - and accordingly research has often focused on Hafez's place in his intellectual system. But contemplation of other works of the diagram is a special attention of the martyrs of the Persian language and literature, especially Saadi Shirazi. Studying morteza Motaharis Implications of Saadi and the Functioning of Saadi's Works in morteza Motaharis Discourse. For this purpose, the non-literary works of Shahid Motahhari, who at first glance have nothing to do with Persian literature, have been studied. The results show that among the most serious and fundamental political, social and ideological issues, Motahhari has used Saadi Shirazi's poetry and thought. Saadi's role is also identified within one of the most important contemporary social-political currents.
Machine summary:
ازطرفي، انديشه و آثار مرتضي مطهري نيز به عنوان يکي از شخصيت هاي اثرگذار معاصر، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است ؛ در اين ميان برخي از تحقيقاتي که انديشه ي مطهري را در پيوند با ادبيات بررسي و تحليل کرده اند، عبارت است از: رساله ي دکتري تيجاني سماري (١٣٨٦)، با عنوان مباني عرفان از منظر امام خميني و شهيد مطهري، که به اقتضاي پيوند عرفان و ادبيات ، به بازتاب برخي از مسائل ادبيات در انديشه و آثار مطهري اشاره شده است .
در قالب مقاله نيز آثار اندکي در اين زمينه وجود دارد؛ ازجمله رحم دل (١٣٩١)، در مقاله ي «نگاهي گذرا به تماشاگه راز»، به ديدگاه هاي مطهري درباره ي شعر و انديشه ي حافظ پرداخته و حسين زاده يزدي (١٣٩٥)، در مقاله ي «علل انحطاط تمدن اسلامي از منظر استاد مطهري با تأکيد بر تحليل محتواي کتاب داستان راستان »، عوامل انحطاط تمدن اسلامي را با تکيه بر کتاب شناخته شده ي داستان راستان برشمرده است .
سعدي شيرازي در کشاکش نقد مارکسيسم و سوسياليسم يکي از مباحث مهم مطرح شده در آثار مطهري، نقدهاي گسترده بر نظام هاي فکريفلسفي معاصر است که در برهه هايي از تاريخ تا سطح تفکر غالب نيز پيش رفته اند؛ نقد مکتب مارکسيسم در اين ميان اهميت درخور توجهي دارد که در ايران از اواخر دوران قاجار سر برآورد و در دهه بيست ، به صورت رسمي و با جديت اعلان موجوديت کرد (رک.