ترجمه و دریافت تاریخی اگزیستانسیالیسم سارتری به عنوان سلاحی برای مبارزه با آخرین شاه ایران در دهۀ 1340 و اوایل دهۀ 1350 Journal Article

Writer: ملکشاهی، مرضیه ؛ خزاعی فرید، علی ؛

مطالعات تاریخ فرهنگی زمستان 1399، سال دوازدهم - شماره 46 ، ج (Ministry of Science/ISC (‎32 page(s) - From 135 to 166 )

Keywords: ترجمه ایران اگزیستانسیالیسم سارتر جهان‌سوم‌گرایی Third-worldism Iran Translation Sartre Existentialism

Abstract:

ترجمه و دریافت تاریخی اگزیستانسیالیسم سارتری به عنوان سلاحی برای مبارزه با آخرین شاه ایران در دهۀ 1340 و اوایل دهۀ 1350 مرضیه ملکشاهی[1] علی خزاعی ‌فرید[2] چکیده اگزیستانسیالیسم از جمله جنبش‌های فلسفی مهم در اروپای بعد از جنگ جهانی دوم بود. بررسی دریافت این فلسفه در ایران و معروف‌ترین بنیان‌گذار و شارح آن «ژان پل سارتر» نشان می‌دهد که گفتمان اگزیستانسیالیستی در بستر تحولات سیاسی، فرهنگی و تاریخی در ایران و در آمیزش با افق فکری روشنفکران و مترجمان ایرانی، چهره‌های گوناگونی از خود نشان داده است. اگزیستانسیالیسم سارتر در آغاز ورود خود به ایران در دهۀ 1320، به عنوان یک فلسفۀ سطحی، امپریالیستی، پوچ‌گرا و غیرسیاسی معرفی شد، اما رفته‌رفته مترجمان و نویسندگان ایرانی با اهدافی چون مبارزه با شاه و پیوستن به نهضت جهان‌‌سوم‌گرایی، از سارتر یک مبارز انقلابی و از فلسفۀ اگزیستانسیالیسم یک ایدئولوژی انقلابی و سیاسی ساختند. نگارندگان پژوهش حاضر کوشیده‌اند تا با تحلیل اسناد (پیرامتن‌‌‌های ترجمۀ آثار سارتر و ترجمه آثار مرتبط با سارتر و اگزیستانسیالیسم، اعم از مقدمۀ ترجمه‌‌‌ها، مؤخره‌‌‌ها، نقد ترجمه‌‌‌ها، مصاحبه‌‌‌های مترجمان و تولیدات متنی نویسندگان و روشنفکران ایرانی دربارۀ اگزیستانسیالیسم در کتب و مجلات مختلف) در بستر بافت تاریخی، نشان دهند که چگونه شرایط خاص نسلی که تحت تأثیر انقلاب‌های جهانی و ضدّ استعماری می‌‌‌خواست به شیوه‌‌‌ای بنیادین و سریع نظام موجود را که در نظرش دست‌‌‌نشاندۀ استعمار بود، برافکند، باعث اتخاذ شیوه‌‌‌ای از عمل توسط این نسل شد که اگزیستانسیالیسم را از خاستگاه هستی‌‌‌شناختی و فلسفی خود جدا کرد و باعث شد اگزیستانسیالیسم در ایران قبل از انقلاب 1357 نه به عنوان یک فلسفه، بلکه بیشتر به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی به کار گرفته شود. واژه‌های کلیدی: اگزیستانسیالیسم، سارتر، ترجمه، ایران، جهان‌سوم‌گرایی [1]. استادیار مطالعات ترجمه، گروه زبان انگلیسی دانشگاه دامغان، سمنان، ایران m.malekshahi1983@gmail.com [2]. دانشیار مطالعات ترجمه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران khazaeefarid@ferdowsi.um.ac.ir

The establishment of the Buwayhid dynasty in Baghdad in the fourth and fifth AH centuries paved the way for a process of military and religious conflicts due to the effect of the influence of military rivalries (Turks and Deylam) on religious conflicts (Shiites and Sunnis), consequently, the Ayarans became the operational arms of the military. This article is an attempt to describe the position of this group in the military and "religious" conflicts by examining the influence of political underlying factors on Ayaran's activities. Shi'ism has paved the way for three different periods of Ayyar activity. Accordingly, in the period 334-367 AH. The Ayarans were involved in the course of military and religious conflicts, but after a period of inactivity during the years 377‌379 AH, the group regained power in 379-447. During this period this group gained relative independence from the above-mentioned conflicts, but instead organized looting independent of military and religious conflicts, confronted with military forces, and create a map in the Al-Buwayh government structure.

Machine summary:

ir تاریخ دریافت ١٤٠٠/١/١٩، تاریخ تأیید ١٤٠٠/٦/٢ چگونه شرایط خاص نسلی که تحت تأثیر انقلاب های جهـانی و ضـدّ اسـتعماری می خواست به شیوه ای بنیادین و سریع نظام موجود را که در نظرش دست نشانده ی استعمار بود، برافکند، باعث اتخاذ شـیوه ای از عمـل توسـط ایـن نـسل شـد کـه اگزیستانسیالیسم را از خاستگاه هستی شناختی و فلسفی خود جدا کـرد و باعـث شد اگزیستانسیالیسم در ایران قبل از انقلاب ١٣٥٧ نه به عنوان یک فلسفه ، بلکـه بیشتر به عنوان یک ایدئولوژی سیاسی به کار گرفته شود. سپس ، از تلاش های روشنفکران و مترجمان دهه ی ١٣٤٠ برای تبرئـه ی سارتر و اگزیستانسیالیسم از اتهامات وارده دهه ی ١٣٢٠ برآن ، گزارشی ارائه می شود و در ادامه درباره ی سه مولفه ی اصلی گفتمان غرب ستیزانه و جهـان سـوم گرایانـه در ایـران کـه پوششی برای مبارزه با شاه بود و در این راه از از سارتر و آثـارش مـدد مـی گرفـت ، بـه تفصیل بحث خواهد شد. مقدمه ی رحیمی با تأکید بر فهم نادرست فلسفه ی سارتر در ایــران نــشان دهنــده ی گســستی کامــل از روایــت هــای پیــشین دربــاره ی ســارتر و اگزیستانسیالیسم است ، چه روایت هایی که در دهه های ١٣٢٠ و١٣٣٠ اگزیستانسیالیـسم را به طور کامل در جبهه ی پوچ گرایی قرار می داد و چه روایت های آغاز دهه ی ١٣٤٠ کـه بـا ظاهرشدن چهره ی متفاوتی از سارتر، به وجود تناقض در فلـسفه اگزیستانسیالیـسم قائـل شده بود، به طوری که در مقدمه ی آثار داستانی و دیگر آثار ترجمه شده از سـارتر در ایـن دوره ، دیگر به اندازه ی قبل شاهد روایت های ناظر بر پوچ گرایی و بدبینی و تناقض نیستیم .

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: