Abstract:
توسعۀ اسلام در مناطقی که بعدها بخشی از قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق را تشکیل داد، نخست در قرن هفتم میلادی(قرن اول هجری) صورت گرفت. در آن ایام خلفای مدینه لشکرهای پیروزمند عرب به مناطق شرقی ماورای قفقاز رخنه کردند و در قرن دهم میلادی، اسلام به عنوان مذهب در آسیای میانه حاکم شد. پس از اینکه خان هازیک در اوایل قرن چهاردهم اسلام آورد ؛اسلام به یکی از عوامل مسط بر تاریخ روسیه تبدیل گردید. دین در روسیه متنوع است. روسها در قرن دهم به مذهب ارتدکس گراییدند. این مذهب در حال حاضر در کشور برتری دارد. قریب به یک چهارم جمعیت از مذهب ارتدکس پیروی میکنند. مسلمانان دومین گروه دینی روسیه را تشکیل میدهند. وقوع انقلاب اسلامی تاثیر عمیقی بر احیاگری اسلامی در آسیای مرکزی وقفقاز برجا گذاشته است. بیداری اسلامی در بین مسلمانان شوروی قبل از این که کامل به بلوغ برسد وبه یک جریان نیرومند وآشکار سیاسی در مقابله با قدرت حزب کمونیست تبدیل شود، با فروپاشی شوروی مواجه شد. پس از اضمحلال شوروی، اسلام جایگزین آمادهای به جای ایدئولوژی کمونیستی بود. از دیگر عوامل تاثیر گذار بر بیداری اسلامی در شوروی سابق، ویژگیهای مهم حضرت امام خمینی وقدرت کلام، پیام وعمل ایشان بود. در خصوص وضعیت آسیای مرکزی وقفقاز میتوان به موضوعهای مختلفی اشاره کرد، اما یکی از مهمترین آنها ظهور پدیدهای به نام "تجدید حیات اسلام" است (محمدی، منوچهر1386، صص341-356)در مورد شیعیان و پیروان اهل بیت (ع) در داغستان باید به شهر دربند یعنی تنها شهر شیعه در روسیه اشاره نمود که اکثر مردم آن نیز مقلد آیت الله فاضل لنکرانی (ره) و آیت الله خامنهای میباشند که کتب ایشان به زبان روسی در اختیار جوانان و مقلدین قرار دارد.
Machine summary:
در خصوص وضعیت آسیای مرکزی وقفقاز میتوان به موضوعهای مختلفی اشاره کرد، اما یکی از مهمترین آنها ظهور پدیدهای به نام "تجدید حیات اسلام" فارغ التحصیل مقطع دکتری از دانشگاه اصفهان کارشناسی ارشد مدیریت دولتی از دانشگاه محقق اردبیلی کارشناس مجمع جهانی اهل البیت است (محمدی، منوچهر1386، صص341-356)در مورد شیعیان و پیروان اهل بیت (ع) در داغستان باید به شهر دربند یعنی تنها شهر شیعه در روسیه اشاره نمود که اکثر مردم آن نیز مقلد آیت الله فاضل لنکرانی (ره) و آیت الله خامنهای میباشند که کتب ایشان به زبان روسی در اختیار جوانان و مقلدین قرار دارد.
به این ترتیب میتوان گفت اولین مسلمانان، زمانی در روسیه حضور داشتند که دولت روسیه به معنای امروزی وجود نداشت، امّا اولین مسلمانانی که تاریخ روسیه آنها را به یاد میآورد خزرها هستند که جزو قبایل بادیه نشین بشمار میرفتند، خزرها در مناطقی چون حوزه رودخانه دون، مناطق نزدیک به کوههای قفقاز مستقر بودند و اعراب مسلمان به این منطقه آمد و رفت داشتند روابط روسها و مسلمانان از قرنهای هشتم و نهم گاهی به صورت مبارزه مسلحانه و در موارد دیگر جای خود را به همکاری اقتصادی ـ سیاسی و فرهنگی داد و حتی گاهی روابط شان تا حد آمیزش قومی نزدیک میشد و توسعه مییافت و البته این اقوام قبل از پذیرش اسلام نیز با روسها رابطه داشتند.
اولین چیزی که باید مورد توجه قرار گیرد، تبلیغات مساجد است گرچه تمام 20 میلیون مسلمانی که در روسیه زندگی میکنند به اسلام احساس وابستگی نمی کنند امّا به هرحال برای اجرای بعضی مراسم دینی به مسجد میآیند و باید از همین آمد و رفتها برای آگاه کردن آنها استفاده کرد.