Abstract:
هدف پژوهش حاضر، بررسی اهداف و مبانی تادیب طفل بزهکار است و روش آن اسنادی- تحلیلی بر اساس منابع فقهـی و حقوقی است . مساله پژوهش ، واکنش فقه و حقوق در مواجهه با طفل بزهکار است . یافته ها مبین آن است کـه مسـئولیت کودک در برخورد با احکام تکلیفی و وضعی متفاوت است . کـودک، اعـم از ممیز و غیرممیز، هرگـاه مرتکـب جـرایم حدی و غیرحدی شود، بنابر نظر فقهاء و قانون گذار در ماده ١٤٠ و ١٤٦ ق .م .ا فاقد مسئولیت کیفری است ؛ لیکن فقهـاء بـا امعان نظر از روایات ماثوره تادیب کودک ممّ ز بزهکار را روا دانسته اند. دو هدف اساسی از تادیب طفـل بزهکـار: یکـی اصلاح و تربیت او و دیگری پیشگیری از جرم است . قانون مجازات اسلامی به تبع ، از مشهور فقهاء نگاه تعزیـری بـر طفـل بزهکار را مرتفع ساخته ، بر تادیب او حکم داده است ، که این مهم در ماده ٨٨ ق .م .ا. به خوبی قابل مشاهده اسـت . تادیـب طفل صرفا ابزاری است برای اصلاح و تربیت او جنبه اصالتی ندارد. برهمین اساس مقـدار تادیـب نیـز در روایـات از بـاب بیان مصداق ذکر شده است و جنبه انحصاری ندارد. بر اساس ادّ له ، متولّان تادیب طفل علاوه بر امـام معصـوم (ع ) عبارتنـد از: پدر، جد، حاکم ، وصی و معّ م که در اصل ولایت آنها در میان فقهاء اختلافی نیست ؛ اگرچـه در کـمّّ و کیـف ولایـت اختلاف نظر وجود دارد.
Machine summary:
اما از آنجايي که شارع مقدس هرنوع مسئوليت کيفري را مبتني بـر تکليـف قـرار داده و شخصـي را مکّ ـف مـيدانـد کـه داراي شرايط عامه تکليف باشد؛ يعني عناصر بلوغ ، عقل ، اختيار، علم و قصد در او وجود داشـته باشـد، ايـن مسـأله طـرح ميشود، که اقدامات واکنشي فقه وحقوق درمواجهه با طفل مرتکب جرايم حدّّ ي وغيرحدّّ ي چه خواهـد بـود؟ چـه اينکـه اطفال دست کم بر اساس مباني شرع فاقد عنصر بلوغ هسـتند و در نتيجـه بـه علـت فقـدان شـرايط عاّـه تکليـف مسـئوليت کيفري نخواهند داشت ، چنان که ماده ١٤٦ قانون مجازات اسلامي ميگويد: «افراد نابالغ مسئوليت کيفري ندارنـد» و مـاده ١٤٧ همان قانون سن بلوغ در دختران و پسران را به ترتيب ٩ و ١٥ سال تمام قمري ذکر ميکند .
ماده ١٤٨ قانون مجازات اسلامي نيز براي افراد نابالغ به اقدامات تاميني و تربيتي حکـم نمـوده است ؛ ليکن ارائه راهکار تأديب در قبال چالش فوق ، فقها را به کاوش وا داشته است ، که آيا تأديب طفل تعارضي با سـلب مسئوليت کيفري او نخواهد داشت ؟ و نيز با چالش ديگـري مواجـه خـواهيم شـد، کـه چنانچـه طفـل بزهکـار بـدون ابـزار خشونتي اصلاح گردد و يا تأديب در اصلاح و تربيت او موثر واقع نشود، حکم چيسـت ؟ بـه عبـارت ديگـر، تأديـب طفـل موضوعیّت دارد يا طریقیّت ؟ - مسئوليت طفل بزهکار مسئوليت کودک در مواجهه با احکام تکليفي و وضعي متفاوت است .