Abstract:
توازن کار و زندگی» اولویتبندی مناسب بین «ترجیحات کاری» مانند شغل و جاهطلبی و «
زندگی » در هر چهار ردة زندگی (کار خانوادهه دوست و خود) استء و به دریافتهای فرد از تجربة
این فرایند هم مربوط میشود که در سالهای اخیر محل توجه جدّی سازمانها شده؛ زرا پیامدهای
آن» مهمترین رد پای خود را در رضایت شغلی و همچنین ایجاد فضای گرم مثبت و مود کاری
نشان میدهد. در این میان» دانشگاهها هم به واسطة توسعة چشمگیر خود در چند دهة آخیر از این
امر مستئنی نبودهاند. پژوهشها حکایت از آن دارد که فرایند توازن کار و زندگی جنبهای جنسیتی
دارد که بر شرایط خاص زنان در محیط کار و به ویژه دانشگاهها تاکید میکند. شرایطی که برآمده از
هنجارهایی مبتنی بر جنسیت بوده و هنوز تا گشایش مسیر به سمت توازن و برابری در بخشهای
مختلف اجتماعی» راهی طولانی در پیش دارد. این همه در شرایطی است که اگرچه شرایط زنان در
دانشگاههای ایران مستنی از شرایط جهانی نیست» اما بهرغم رویکرد چهانی» برخی از
جهتگیریهای سیاستی و همچنین یافتههای پژوهشی بر نهادینه کردن هنجارهایی تاکید دارند که
دشواری فرایند توازن کار و زندگی را برای آنها سختتر هم میسازد. پژوهش حاضر که در سپهر فلسفی تفسیرگرایی, با رویکرد کیفی» روش تحلیل محتوا و با استفاده از مصاحبة نیمه ساختارمند و با
حضور ۱۶ عضو هیئت علمی زن از دانشگاههای خوارزمی» الزهراء (س) و خواجه نصیر (استان
تهران) و دانشگاه قم (استان قم) و دانشگاه ایلام (ستان ایلام» مجرد و متاهل, از رشتهها و
گروههای متفاوت فنی» علوم پایه هنر و علوم انسانی» در سطوح مربی» استادیار و دانشیار انجام شده
بر آن بوده تا فضایی برای شنیده شدن صدای این زنان و تجرییات آنها از فرایند توازن کار و
زندگی و برهمکنشی که با هنجارهای مبتنی بر جنسیت پیدا میکند فراهم نماید. یافتهها حکایت از
آن دارند که این هنجارها در دو سطح فرد و نهاده شرایط را برای مشارکتکنندگان دشوار کرده به
طوری که تجربة سرریز نقشها و مسئولیتها آنها را به سمت تعارض میان کار و زندگی پیش
میبرد و نهاد دانشگاه نیز برای هماهنگ شدن با این دشواریهای زنان بر آن است تا ساختارهایی
را که در گذار تاریخ دانشگاهی تنها برای مردان طراحی شده با نیازها و شرایط ویژة زنان عضو
هیئت علمی به عنوان نیروهایی حرفهای که برای پرورش هر یک از آنها هزینههای هنگفت در
ابعاد مختلف شده منطبق سازد.
Machine summary:
پژوهش حاضـر کـه در سـپهر فلسفی تفسیرگرایی، با رویکرد کیفی، روش تحلیل محتوا و با استفاده از مصاحبۀ نیمه سـاختارمند و بـا حضور ١٦ عضو هیئت علمی زن از دانشـگاه هـای خـوارزمی، الزهـراء (س ) و خواجـه نصـیر (اسـتان تهران ) و دانشگاه قم (استان قـم ) و دانشـگاه ایـلام (اسـتان ایـلام )، مجـرد و متاهـل ، از رشـته هـا و گروه های متفاوت فنی، علوم پایه ، هنر و علوم انسانی، در سطوح مربی، استادیار و دانشیار انجـام شـده ، بر آن بوده تا فضایی برای شنیده شدن صدای ایـن زنـان و تجربیـات آن هـا از فراینـد تـوازن کـار و زندگی و برهم کنشی که با هنجارهای مبتنی بر جنسیت پیدا میکند، فراهم نماید.
جستارگشایی توازن کار و زندگی یا برقراری توازن میان نقش های حرفه ای و نقش های خانگی (١)، اولویت - بندی مناسب بین «ترجیحات کاری» مانند شغل و جاه طلبی، و «زنـدگی» ماننـد سـلامتی، لذت ، اوقات فراغت ، خانواده و رشد معنوی در هـر چهـار رده زنـدگی یعنـی کـار، خـانواده ، دوسـت و خـود، جسـتجو شـده (٢٠١٨ ,Prasanth &Lakshmi ) کـه نتـایج حاصـله بـه دریافت های فرد از تجربۀ این فرایند منجـر گردیـده (٢٠١٢ ,Daphtardar &Dam )، کـه در سال های اخیر محل توجه جدی سازمان ها قرار گرفته است ؛ زیرا پیامـدهای آن مهـم تـرین ردپای خود را در رضایت شغلی و همچنین ایجاد فضای گرم ، مثبـت و مولـد کـاری نشـان 12 میدهد (٢٠١٣ ,Goodman &Mazerolle ).