Abstract:
یکی از مهمترین احوال و منزلگاههای قیامت، مرحله رسیدگی به حساب خلایق و سنجش اعمال در دادگاه عدل الهی است. میزان، از ضروریات دین است و آیات قرآن بهصراحت از آن سخن گفته است. بر اساس آیات و روایات، پس از ارائه اعمال و گواهی شاهدان، اعمال انسان مورد سنجش قرار میگیرد. خواجه طوسی در کتاب تجرید الاعتقاد مینویسد: «وَ سائِرُ السَّمِعیّاتِ مِنَ المیزانِ وَالصِّراطِ وَالحِسابِ وَتَطایِرُ الکُتُبِ مُمکِنَهٌ دَلَّ السَّمعُ عَلی ثُبوتِها فیَجِبُ التَّصدیقُ بِها؛ سایر اموری که در دلیلهای نقلی آمده است، مانند: میزان، صراط، حساب و گشودهشدن نامههای اعمال، اموری ممکن است که نقل بر ثبوت آن دلالت کرده است. ازاینرو، تصدیق و ایمان به آن، واجب است.» در این نوشتار، به بررسی چگونگی سنجش اعمال در قیامت میپردازیم.
Machine summary:
با آن دمای هوا را میسنجند، مانند دماسنج؛ ترازویی که با آن طول و یا عرض چیزی را اندازه میگیرند، مانند متر و خطکش؛ ترازویی که با آن افکار و استدلالهای صحیح را از غیرصحیح تشخیص میدهند، مانند دانش منطق؛ اما میزان در این نوشتار، به معنای ترازویی است که با آن در قیامت، ایمان و اعمال خوب و بد آدمیان را میسنجند؛ «وَ نَضَعُ الْمَوازینَ الْقِسْطَ لِیوْمِ الْقِیامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَیئًا؛ 1 ما ترازوهاى عدل را در روز قیامت بر پا مىکنیم؛ پس، به هیچکس کمترین ستمى نمىشود.
» پیامبران و ائمه اطهار علیهم السلام ، میزان اعمالاند همانگونهکه اشاره شد، قرآن کریم بهصراحت از سنجش و میزان اعمال در روز قیامت سخن گفته است؛ اما درباره اینکه میزان چیست و چگونه این امر صورت خواهد گرفت، میان عالمان دین اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی معتقدند در قیامت ترازوی حقیقی نهاده میشود که دو کفه دارد و کتابی که اعمال نیک در آن نوشته شده، در یک کفه، و کتابی که اعمال بد در آن نوشته شده، در کفه دیگر نهاده میشود.
برخی از روایات، این دیدگاه را تأیید میکند: ـ امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه «وَ نَضَعُ الْمَوازِیْنَ الْقِسْطَ» میفرماید: «وَ الْمَوازِیْنُ الاَنْبِیاءُ وَ الاَوْصِیاءُ وَ مِنَ الْخَلْقِ مَنْ یَدْخُلُ الْجَنَّهَ بِغَیْرِ حِساب؛ 1 میزان سنجش در آن روز، پیامبران و اوصیاى آنها هستند و از مردم کسانىاند که بدون حساب وارد بهشت مىشوند.
» در راستای شهادت به توحید، پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم در تفسیر «لا اله الّا الله» فرمود: «وَ هِیَ کَلِمَةُ التَّقوی، یُثقلُ اللهُ بِها المَوازینَ یَومَ القِیامَةِ؛ 2 این سخن، کلمه تقواست که خداوند به وسیله آن، میزانها را در قیامت سنگین میکند.