Abstract:
تجارت درونصنعت افقی و عمودی مزیتهای رقابتی و نسبی واقعی کشورها را با در نظر گرفتن شیوه و تکنولوژی تولید مشخص میسازد ایران نیز در مسیر پیشرفت و توسعه روابط تجاری خود، نیازمند الگوی مناسب برای شناسایی و تقویت مزیتهای رقابتی و نسبی در بخشهای کارآ است. یکی از این بخشها، بخش صنعت است که توسعه و رشد آن نیازمند توسعه فنآوری است. توسعه فنآوری نیز به نوبه خود از سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه داخلی و خرید فنآوری خارجی (کالاهای سرمایهای و واسطهای) متأثر میشود. بر این اساس در این پژوهش به بررسی اثرات سرریز تحقیق و توسعه بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی در صنایع کارخانهای پرداخته شده است. برای این منظور بر اساس آخرین اطلاعات در دسترس دادههای تجارت خارجی و ویژگیهای خاص صنایع برای کارگاه صنعتی بالای 10 نفر کشور طی دوره زمانی 1383-1395 در سطح تجمیع 4 رقم طبقهبندی ISIC با استفاده از روش دادههای ترکیبی پالایش و پردازش شده است. نتایج برآورد به روش اثرات ثابت نشان میدهد که انباشت تحقیق و توسعه داخلی وخارجی اثر مثبت و معناداری بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی نداشته است. همچنین نتایج حاکی از آن است که هر چند سرریز تحقیق و توسعه خارجی از طریق واردات تأثیر منفی و معنادار داشته، اما سرریز انباشت تحقیق و توسعه خارجی از طریق سرمایه انسانی اثر مثبت و معناداری بر تجارت درونصنعت افقی و عمودی دارد. بنابراین، پیشنهاد میگردد، سرمایهگذاری در سرمایه انسانی و فعالیتهای تحقیق و توسعه به منظور تسهیل در جذب و انتشار فنآوری وارداتی نهفته در کالاهای واسطهای و سرمایهای شرکای تجاری افزایش یابد تا زمینه افزایش تولید و تنوع و بهبود کیفیت کالاها را فراهم آورده و سهم تجارت درون صنعت کشور در سطح بینالملل افزایش یابد.
Horizontal and Vertical Intra-industry trade (HIIT and VIIT) determine the real competitive and relative advantages of countries considering the method and technology of production. In the course of development and expansion of its commercial relations, Iran requires a suitable pattern to identify and strengthen the competitive and relative advantages in efficiency sectors, as well. One of these sectors is the industry sector that development and growth of which need technological development. This, in turn, the development of technology affected from investment in domestic research and development (R&D) and purchase of foreign technology (capital and intermediate commodities). Accordingly, in this research, the spillover effects of R&D on horizontal and vertical intra-industry trade in Iran’s manufacturing industries have been investigated. To this end, based on the latest available data of Iran’s manufacturing industries at the 4-digit aggregation level of ISIC classification during 2004- 2016, panel data estimation method has been used. The results of fixed effects estimation show that the accumulation of domestic and foreign R&D don’t have a positive effect on HIIT and VIIT. Also, results indicate that the spillover of accumulation of foreign R&D by import have a negative and significant effect on HIIT and VIIT but, the spillover of accumulation of foreign R&D by human capital has a positive and significant effect on HIIT and VIIT. Thus, it’s proposed to invest in human capital and R&D, in order to facilitate the absorption and dissemination of hidden imported technology in the intermediary and capital commodities of business partners, that this produce the qualifier commodities and help for increasing the intra-industry trade share in international level.
Machine summary:
ارزیابی اثرات سرریز انباشت تحقیق و توسعه بر تجارت درون صنعت افقی و عمودی در صنایع کارخانه ای ایران سامان قادری * خالد احمدزاده **، سارا صیادی *** چکیده تجـارت درون صـنعت افقـی و عمـودی مزیـت هـای رقـابتی و نسـبی واقعـی کشـورها را بـا درنظرگرفتن شیوه و تکنولوژی تولید مشخص میسازد ایران نیز در مسـیر پیشـرفت و توسـعه روابط تجاری خود، نیازمند الگوی مناسب برای شناسایی و تقویت مزیت های رقـابتی و نسـبی در بخش های کارآ است .
ایـن افـزایش تجـارت بنگـاه را بـه سـرمایه گـذاری در تکنولوژی تحریک میکند؛ زیرا با شتاب رونـد همبسـتگی اقتصـاد جهـانی بـازار داخلـی و خارجی بزرگتر شده و با رشد روزافزون انتشار و توزیع دانش و فـن آوری سـرمایه گـذاری در تحقیق و توسعه امری ضروری میگردد؛ زیرا تحقیـق و توسـعه نقـش تعیـین کننـده بـر نوآوری دارد ( ١٩٨٨، Griliches، ١٩٣٣ ; Coe and Moghadam) در نتیجه ، سطح بهره وری اقتصاد به انباشت فعالیت های تحقیـق و توسـعه بسـتگی دارد؛ به طوری که چنین کشفیاتی گویای منبع رشد تولید بلند مدت و پایدار هستند.
بنـابراین مـیتـوان بیان داشت که انباشت تحقیق و توسـعه داخلـی نتوانسـته اسـت بـر تجـارت درون صـنعت عمودی و تجارت درون صنعت افقی تأثیر مثبت و معنادار داشته باشد، به بیان دیگـر تحقیـق و توسعه داخلی نتوانسته است نقش موثری در افزایش کیفیت و کمیت محصـولات صـنایع کارخانه ای داشته باشد که منجر به صادرات این محصولات به خارج از کشـور گـردد.