Abstract:
از میان شروح متنوعی که در هند بر حدیقة الحقیقۀ سنایی نگاشته شده، شرح عبداللطیف عباسی گجراتی، ادیب و فاضل نیمۀ نخست سدۀ یازدهم از شروح ماقبل و مابعدش قابل اعتناتر است؛ زیرا وی هم نسخۀ قابل قبولی از حدیقه، تصحیح و فراهم کرد و هم ابیات مشکل آن را شرح داد. کتاب لطایف الحدایق که دربردارندۀ شرح موصوف است، به اذعان سناییشناسان معاصر، بهترین و کاملترین و اصیلترین شرحی است که تا حال بر حدیقه نوشته شده است. عباسی در تصحیح حدیقه از نسخ قدیم آن بهره برد و در شرح غوامض و پردهگشایی از رموز آن از سایر متون از جمله تحقیقات خود بر مثنوی و نیز فرهنگها و آثار معتبر استفاده کرد. ضمن اینکه از برخی آداب و رسوم و واژههای رایج در غزنین هم بهره برد. به همین سبب، شرح حدیقۀ او موسوم به لطایف الحدایق، هنوز جزو بهترین شروح حدیقه و الگوهای تصحیح و شرح متون در سدههای گذشته محسوب میشود. افسوس که این اثر نفیس کمتر مورد استفادۀ فارسیزبانان و سناییپژوهان قرار گرفته و تا حد زیادی مغفول مانده است.
Machine summary:
پژوهشی در احوال و آثار عبداللطیف عباسی بنیروی گجراتی 1 و شرح حدیقۀ او موسوم به لطایف الحدایق 2 دکتر محمدرضا یوسفی دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم دکتر محسن محمدیفشارکی ٣ دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان چکیده از میان شروح متنوعی که در هند بر حدیقة الحقیقۀ سنایی نگاشته شـده ، شـرح عبـداللطیف عباسی گجراتی، ادیب و فاضل نیمۀ نخست سدٔە یازدهم از شروح ماقبـل و مابعـدش قابـل اعتناتر است ؛ زیرا وی هم نسخۀ قابل قبولی از حدیقه ، تصحیح و فراهم کـرد و هـم ابیـات مشکل آن را شرح داد.
لطایف الحدایق شرح لطایف الحدایق بر اساس نسخۀ لندن و با مقابله با چاپ سنگی قندهار کـه از روی چاپ سنگی لکهنو افست شده و نسخۀ دانشگاه تهران (به کوشش نگارندگان ایـن مقالـه بـا این مشخصات چاپ شده است : لطایف الحدایق ، عبـداللطیف عباسـی، مقدمـه ، تصـحیح و تعلیقات محمدرضا یوسفی و محسن محمدی، قم ، آیین احمد، اول ، ١٣٨٧ **توضیح اینکه ارجاعات این مقاله به همین چاپ است ) تصحیح شده است ولی از آنجا که ترتیب مطالـب چاپ قندهار کامل تر و مدون تر بود، معرفی لطایف الحدایق بر اساس ترتیب چـاپ مـذکور صورت میگیرد: بر روی صفحۀ آغاز چاپ سنگی این کتاب چنین نوشته است : «به توفیق خـالق زمـین و زمان و رازق انس و جان ، نسخۀ مفید اولی الالباب یعنـی کتـاب مسـتطاب حدیق̛ة الحقیقـه الملقب به الهینامه ، تصنیف قدوة الحکماء الالهین ، مقتدی العلماء المتصوفین حکـیم سـنایی رح المشهور به حدیقۀ سنایی مع شرح لطایف الحدایق تصنیف کاشـف رمـوز خداشناسـی خواجه عبداللطیف العباسی به اهتمام تمام و تصحیح نام جناب مولـوی ابوالحسـن صـاحب دام بترقی المراتب با اهتمام حاجی محمد رفیق و حاجی نعمت الله تاجران کتب بـازار ارگ ، قندهار، افغانستان .