Abstract:
فقه به‌عنوان یک دانش نقلی ـ وحیانی، که متکفل رفتار مکلفان است، به بررسی هنجارهای فردی و اجتماعی می‌پردازد. این دانش علاوه برکتاب وسنت، از عقل واجماع هم استفاده می‌کند. با توجه به اینکه فقه شیعه، یک فقه فعال، پاسخگوی شرایط و زمینه‌های اجتماعی است و ازآنجاکه در اسلام احکام تابع موضوع می‌باشد، با تغییر موضوع، بر اثر تغییر زمانه، احکام آن هم تغییر می‌کند، از‌این‌رو این اصطلاح رایج هست که احکام تابع زمان ومکان است توان پاسخ‌گویی به نیازهای متغیر افراد و جوامع را دارد. در این نوشتار، از روش توصیفی ـ تحلیلی برای استنتاج و نتیجه‌گیری از پژوهش و با استفاده از روش کتابخانه‌ای، برای گردآوری مطالب به مطالعه ظرفیت‌های احکام اجتماعی فقه می‌پردازد.
انقلاب اسلامی ایران و تحولات آن در دوران معاصر، که متاثر از فقه بوده، ضرورت است ظرفیت‌های احکام اجتماعی فقه مورد مطالعه و پژوهش قرار گیرد. در میان آراء و نظرات فقها، نظرات فقهی و آرای امام خمینی و آیت‌الله خوئی، به‌عنوان فقهای تاثیر‌گزار در جهان اسلام مورد مطالعه و توجه قرار گیرد. از‌این‌رو این نوشتار به بیان ظرفیت اجتماعی فقه در ترسیم نظام مدیریتی جامعه، نظام معیشتی جامعه، جامعه‌پذیری فقهی و ایجاد تمدن نوین اسلامی می‌پردازد.
As a narrative-revelatory knowledge, Islamic jurisprudence (fiqh), which is responsible for the behavior of those competent to undertake religious obligations, examines individual and social norms. In addition to the holy Qur’an and traditions, fiqh also uses wisdom and consensus. Given that Shiite fiqh is an active jurisprudence, it can answer the questions regarding social conditions and contexts, and since in Islam the rulings are dependent on subject, with the change of subject and time, the rulings also change. Therefore, it is commonly argued that the rulings are changed based on time and place and can meet the various needs of individuals and societies. For inference and conclusion from the research, this paper uses descriptive-analytical method. For data collection, it uses library-based method to study the capacities of the social rules of jurisprudence. The Islamic Revolution of Iran and its developments in the contemporary era influenced by jurisprudence makes it necessary to study and research the capacities of the social rules of jurisprudence. Among the opinions and views of the Muslim jurists, the views and opinions of Imam Khomeini and Ayatullah Khuei, influential jurists in the Islamic world, should be studied and considered. Therefore, this article expresses the social capacity of jurisprudence in depicting the management system of society, the livelihood system of society, jurisprudential socialization and the creation of a new Islamic civilization.
(
, 
, 
)
