Abstract:
علوم مرزی از رشتههایی است که از ابتدای دهه هشتاد بهتدریج همگام با گسترش و تخصصی شدن دیگر رشتههای دانشگاهی در دانشگاه علوم انتظامی امین وارد ادبیات علمی مطالعات جغرافیایی گردید تا دانشجویان مرزبانی را با گستره وسیعی از این علوم توسط اساتید متخصص تربیت نماید. پیشینه علمی مطالعات مرزی در ایران به آغاز دهه بیست بازمیگردد و در چند سال گذشته رشد قابلملاحظهای در محافل علمی- دانشگاهی یافته است. این پژوهش باهدف شناخت ماهیت روند توسعه علمی و نیز درک رویههای حاکم بر نشریه با روش اسنادی بهطور خاص، سوابق مطالعات مرزی در حوزه نشریه علمی علوم و فنون مرزی را تجزیهوتحلیل میکند. یافتههای این پژوهش بیانگر این است که 193 مقاله تا بهار 1398 در نشریه چاپ شده است و بیشترین پژوهشها به ترتیب در استانهای مرزی آذربایجان غربی، کردستان و سیستان و بلوچستان انجامشده است. مجموعه مطالعات انجامشده با پیشتازی رشتههای گروه جغرافیا در قالب جغرافیای سیاسی و شهری و همچنین رشته مدیریت قابلتقسیم به دوازده محور: انواع قاچاق و جرائم در مناطق مرزی، احساس امنیت در مناطق مرزی، عملکرد مناطق آزاد و بازارچههای مرزی، تحلیل ژئوپلیتیک مناطق مرزی، نقش پاسگاهها و برجکهای مرزی بر توسعه امنیت، تحولات تاریخی مرزها، کارکردهای روستاها در مناطق مرزی، کاربرد فناوری در توسعه یگانهای مرزی، چالشها و تهدیدات امنیتی در مرزهای بینالمللی، توسعه پایدار در مناطق مرزی، آمایش سرزمینی مناطق مرزی و دیپلماسی و حلوفصل اختلافات مرزی است. یافتههای پژوهش بیانگر 3 رویکرد اصلی در مطالعات مرزی است. (6/31 درصد) از کل مطالعات انجامشده دارای روششناسی کمی،) 5/45درصد (دارای روششناسی کیفی و (8/22درصد) دارای روششناسی ترکیبی است. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد از مجموع تحقیقات مطالعات مرزی در نشریه، تحقیق، 4/10 درصد گذشتهنگر، 6/2 درصد آیندهنگر و 87 درصد نیز وضع موجود را موردتوجه قرار دادهاند.
Border science is one of the disciplines that from the beginning of the eighties, along with the expansion and specialization of other academic disciplines in Amin University of Law Enforcement Sciences, entered the scientific literature of geographical studies to train border students with a wide range of these sciences by specialized professors. The scientific background of border studies in Iran dates back to the beginning of the twentieth century and in the last few years has grown significantly in scientific-academic circles. In order to understand the nature of the scientific development process and also to understand the procedures governing the journal by documentary method in particular, this study analyzes the records of border studies in the field of scientific journal of border sciences and technologies. The findings of this study indicate that 193 articles have been published in the journal until the spring of 1398 and most of the research has been done in the border provinces of West Azerbaijan, Kurdistan and Sistan and Baluchestan, respectively. A set of studies conducted with the leading disciplines of the geography group in the form of political and urban geography as well as the field of management divisible into twelve axes: types of trafficking and crime in border areas, sense of security in border areas, free zones and border markets, geopolitical analysis of border areas, role Border checkpoints and towers focus on security development, historical border developments, village functions in border areas, application of technology in border unit development, security challenges and threats at international borders, sustainable development in border areas, territorial planning of border areas and diplomacy and settlement of border disputes. . The research findings indicate three main approaches in cross-border studies. (31.6%) of the total studies have a quantitative methodology, 45.5% (have a qualitative methodology) and (22.8%) have a combined methodology. 10% are retrospective, 2.6% are futuristic and 87% are current.
Machine summary:
پس از مرور پژوهش هاي انجام شده در داخل ايران ، مشخص شد که هيچ پژوهشـي در راستاي تحليل اسنادي مقالات در حوزه تخصصي مطالعات مرزي در علوم جغرافيـايي تاکنون انجام نشـده اسـت و در ايـن راسـتا هـدف اصـلي پـژوهش حاضـر تحليـل اسـنادي مقاله هاي منتشرشده در نشريه علمي علوم و فنون مرزي بين سال هاي ١٣٩١-١٣٩٨ است .
جدول شماره ٣: نشريات جغرافياي مرتبط با علوم و فنون مرزي در کشور (رجوع شود به تصویر صفحه) با بررسيهاي به عمل آمده از نشريات موردنظر در کشور در بعد از پيروزي انقلاب اسـلامي اين طور استنتاج مـيشـود کـه مطـابق جـدول شـماره ٤، نشـريه جغرافيـاي سياسـي دانشـگاه فردوسي مشهد از بهار سال ٩٥ تا زمستان سال ٩٦ در ٨ شماره تعداد ٨ مقاله مطالعات مرزي را چاپ نموده که با توجه به رويکـرد اصـلي فصـلنامه کـه حـوزه مـرزي اسـت ايـن مقـدار کمترين تعداد مقالات را در بين نشريات جغرافيايي به خـود اختصـاص داده اسـت ، هرچنـد که دراين بين ادامه انتشار شماره هاي ديگر اين نشريه از سال ١٣٩٧ تاکنون به دلايل مختلف به تأخير افتاده است که بااين حال از اين مقدار سهم نشريه از مطالعات مرزي ١٩ درصد کل مقالات است .
نشـريات جغرافيـاي انتظـامي متعلـق بـه پژوهشـگاه علـوم انتظـامي و مطالعات اجتماعي ناجا و فصلنامه بين المللي ژئوپليتيک متعلق به انجمـن ژئوپليتيـک نيـز بـه فراخور مطالعات و پژوهش هاي خود در ٢٥ و ٥٣ شماره بـه ترتيـب از مجمـوع ١٥٣ و ٣٧٠ مقاله چاپ شده خود سهم تعداد مقالات حوزه مرزي آن ها ١٩ و ٣٩ مـورد بـوده کـه بـدين ترتيب ١٢/٤ و ١٠/٥ درصد مقالات را به خود اختصـاص داده انـد کـه از ايـن مقـدار نشـريه ژئوپليتيک که از رويکردهاي اصلي آن حوزه مرزي ميباشد سهم ده درصد مقدار ناچيزي است که به نظر ميرسد ميبايست در اين زمينه با قلـم فرسـايي پژوهشـگران خـود بـه غنـاي علمي نشريه در حوزه هاي مرزهاي کشور بيفزايد.