Abstract:
هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی منابع فارسی در زمینه مفردات قرآن صورت گرفته است تا میزان مطابقت آنها با معیارهای کتب مرجع را معین کند.
روش: پژوهش حاضر کاربردی و روش آن تحلیل محتوای کمی و کیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام کتابهای چاپی فارسی در حوزه مفردات قرآنی است. برای انجام پژوهش از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد: از میان 85 کتاب مفردات قرآنی که در این پژوهش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتهاند، 73 درصد کتب مرجع توسط پدیدآورندگان معتبر تولید شده ولی فقط 13 درصد از آنها توسط ناشران تخصصی به چاپ رسیدهاند. بیشترین آثار (24 عنوان) در سالهای 1391 به بعد چاپ شدهاند. 4/77 درصد از آثار منتشره در تیراژ 3000 و کمتر چاپ شدهاند. 5/83 درصد از کتب مرجع به صورت گزینشی دامنه لغات خود را اختیار کردهاند. همچنین 5/36 درصد از آثار بر حسب تفسیر، ترجمه یا نسخهای خاص از قرآن نوشته شده است ولی 5/83 درصد از آثار به طور عمومی به تالیف یا ترجمه پرداختهاند. کتب مفردات قرآنی فارسی، در ویژگیهای ظاهری نگارش از جمله ویراستاری، برخورداری از راهنمای استفاده و بهرهمندی از نمایه ضعف دارند. اکثر کتابهای مفردات قرآنی (5/56 درصد) با در نظر گرفتن اهداف آموزشی به رشته تحریر در آمده است.
اصالت/ارزش: چارچوب حاصل از پژوهش حاضر میتواند در تبیین و ارزیابی مفردات قرآنی که از شمار کتب مرجع به حساب میآید، استفاده شده و راهنمای محققین، نویسندگان، منتقدان و مخاطبان خود باشد و فعالیتهای علمی مربوط را هدفمند و یکسان سازد.
Purpose: The present research aims at the evaluation of the validity, coverage and quality of the Quranic Mofradat reference in Iran.
Methodology: This applied research was developed by the method of quantitative content analysis. The research population consisted of 85 special reference books for Quranic Mofradat. For data collection we used a researcher-made checklist based on the analysis of related literature. Validity of the checklist confirmed by related experts.
Findings: Of the 73 Quranic books studied in this study, 73 percent of reference books were produced by reputable authors, but only 13 percent were published by specialized publishers. Most of the works (24 titles) were published in years Following 2011. A review of the Quranic Singles Book Publishing Numbers indicates that more than 77.4% of the published works are in circulation of 3000 or less. Observing the diversity of Persian Qur'anic textbooks revealed that approximately 83.5% of the reference books had selectively chosen their vocabulary. Also, 36.5% of the works have been written in terms of interpretation, translation, or specific version of the Qur'an, but 83.9% of the works have generally authored or translated, without regard to a specific interpretation or translation, or a specific version of the Quran. . This study indicates that Persian Qur'anic singular books have weaknesses in their visual features such as editing, user manual and indexing, and more than half of the books lacked references and references. Also in this study, it was found that most of the books of Quranic singularity (56.5%) have been written with regard to educational goals.
Originality/Value: besides the formulation of a checklist for evolution of special reference books for Quranic Mofradat, we evaluated the validity, coverage and quality of the books. Be used to guide scholars, writers, critics, and audiences, and to target and integrate relevant scientific activities.
Machine summary:
یافتهها: یافتهها نشان داد: از میان 85 کتاب مفردات قرآنی که در این پژوهش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتهاند، 73 درصد کتب مرجع توسط پدیدآورندگان معتبر تولید شده ولی فقط هیأت علمی دانشگاه قم، استادیار گروه علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه قم، قم، ایران karimirez@gmail.
این پژوهش حاکی از آن است که کتب مفردات قرآنی فارسی، در ویژگیهای ظاهری نگارش از جمله ویراستاری، برخورداری از راهنمای استفاده و بهرهمندی از نمایه ضعف دارند و بیش از نیمی از کتب بررسی شده فاقد ذکر منابع و مأخذ میباشد.
توزیع فراوانی منابع از لحاظ اعتبار )به تصویرصفحه رجوع شود) دادههای جدول شماره 1 نشان میدهد 73 درصد کتب مرجع توسط پدید آورندگان معتبر تولید شدهاند؛ به همین جهت میتوان ادعا کرد کتب مرجعِ قرآنی از نظر پدیدآور از اعتبار بالایی برخوردار هستند (تمامی نویسندگان غیر معنبر بعد از سال 1390 هستند).
توزیع فراوانی منابع بر اساس زمان تألیف با توجه به دادههای نمودار شماره 1 که مربوط به بررسی سالهای مورد ارزیابی است، میتوان گفت: بیشترین آثار (24 عنوان) در سالهای 1391به بعد به چاپ رسیده است و دهة 1370 با 22 عنوان ، دهه 1360 با 17 عنوان و دهه 1380 با 13 عنوان در مراتب بعدی قرار داشته و در بین سالهای 1330 تا 1360 فقط 9 عنوان به چاپ رسیدهاند.
چهارمین پرسش در زمینۀ تنوع کتابهای مرجع مفردات قرآنی بر اساس منابع پژوهش و گستره آنها بود که برای پاسخ به آن جدول شماره 3 تدوین شده است.