Abstract:
بیع در لغت یعنی فروش، خرید و فروش مبیع، بیع از الفاظ اضداد است یعنی هم به معنی فروختن است و هم به معنی خریدن. طبق اصل آزادی قراردادها و حاکمیت اراده در انعقاد عقد بیع افراد در خرید و فروش و انتخاب طرف معامله آزاد بوده و میتوانند شرایط و آثار عقد را تعیین کنند، اما این آزادی عمل بیش از حد، خود میتواند موجب سوء استفاده و تضییع حقوق افراد یا بر هم زدن نظم عمومی جامعه گردد، به دلیل اهمیت بالایی که وجود دارد مواد غذایی از مهمترین مواردی است که در تجارت بین المللی بر آن تاکید نهاده شده است. در این میان قوانین اصلی و نمونه آنسیترال بدون آن که فصل مشخصی را به مواد غذایی اختصاص دهد، وضعیتهای پیش آمده آن را مورد بررسی قرار داده است. با این حال آنسیترال محل حل و فصل اختلاف نیست ولی طرفین میتوانند اختلافات خود را مطابق با مقررات آنسیترال به داوری ارجاع کنند. معامله مواد غذایی در حقوق ایران نیز هرچند سر فصل مشخصی ندارد اما با توجه به تصریحات قانون مدنی، قوانین تجارت و همچنین مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی میتوان برخی از جوانب آن را روشن ساخت، در مورد بیع مواد غذایی در حقوق ایران و مقررات آنسیترال هر دو تابع قوانین عام حاکم بر قرارداد بیع و کنوانسیون بیع بین الملل هستند. در قوانین آنسیترال و قوانین بین المللی تمامی مجموعه مواد غذایی و آشامیدنی جزء این کلیت عقد بیع محسوب میشوند؛ حال آن که برخی از مواد غذایی بنا بر حقوق ایران با توجه به فقه امامیه که یکی از زیربناترین منابع حقوقی ایران است نه تنها اکل و شرب آن، بلکه خرید و فروش آن نیز حرام است و اساسا چنین بیعی باطل و البته پیشاپیش دچار بطلان است. عمل به مقررات آنستیرال سبب رفع مشکلات حقوقی عدیده کشورمان در عرصه بین الملل میگردد، همچنین باعث توسعه تجارت بین الملل و توسعه اقتصادی کشور میباشد. مستندا به بند یک ماده 362 قانون مدنی اولین و اصلیترین اثر بیعی که بطور صحیح واقع شده باشد این است که به مجرد وقوع عقد بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن میشود واین اثر بواسطه وصف تملیکی عقد بیع است که در ماده 338 قانون مدنی به آن اشاره شده است.
Machine summary:
طبق اصل آزادی قرارداد ها و حاکمیت اراده در انعقاد عقد بیع افراد در خرید و فروش و انتخاب طرف معامله آزاد بوده و می توانند شرایط و آثار عقد را تعیین کنند، اما این آزادی عمل بیش از حد، خود می تواند موجب سوء استفاده و تضییع حقوق افراد یا بر هم زدن نظم عمومی جامعه گردد، به دلیل اهمیت بالایی که وجود دارد مواد غذایی از مهمترین مواردی است که در تجارت بین المللی بر آن تأکید نهاده شده است.
در قوانین آنسیترال و قوانین بین المللی تمامی مجموعه مواد غذایی و آشامیدنی جزء این کلیت عقد بیع محسوب میشوند؛ حال آن که برخی از مواد غذایی بنا بر حقوق ایران با توجه به فقه امامیه که یکی از زیربناترین منابع حقوقی ایران است نه تنها اکل و شرب آن، بلکه خرید و فروش آن نیز حرام است و اساساً چنین بیعی باطل و البته پیشاپیش دچار بطلان است.
ب: معاوضی بودن بیع در کنوانسیون 1980 - ناظم، علیرضا، مقاله تعهدات بایع در کنوانسیون بیع بین المللی کالا و حقوق ایران (مطالعه تطبیقی) - سماواتی، حشمت اله، حقوق معاهدات بین المللی، نشر ققنوس، چاپ سوم، 1377 -Lex setus 3- داراب پور، مهراب، تفسیری بر حقوق بیع بین المللی، جمعی از نویسندگان، جلد دوم –نشر گنج دانش، 1374 - صفایی، سید حسین، حقوق بیع بین المللی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1392 هر چند این ویژگی عقد بیع در کنوانسیون سال 1980به صراحت بیان و اعلام نشده است لیکن نویسندگان، در پاره ای از اصول به لوازم معاوضی بودن عقد بیع اشاره نموده و آن را به طور مختصی مورد پذیرش قرارداده اند.