Abstract:
توبه مفهومی در قرآن کریم و رشته های گوناگون علوم اسلامی که به بازگشت بنده به سوی خداوند دلالت دارد و مباحث راجع
به توبه و ندامت در حقوق کیفری مدرن و نظام حقوقی ایران بسیار بسیط و چندجانبه است که پرداختن به آن در این مطالعه
نمیگنجد؛ اما سیاست های جنایی تقنینی اخیر ایران در باب توبه و ندامت ما را به واکاوی بیشتر در مطالعه فقهی وحقوقی آن
وا خواهد داشت ، هر چند توبه و موارد مشابه آن از جمله بنیادهای ارفاقی حقوقی اسلامی و به طور خاص ، قانون مجازات
اسلامی تلقی میشود و از این حیث بررسی دیدگاه های همسو با حقوق متهمین در رویکردهای حق اسلامی ضروری است ؛ اما
ممکن است در این خصوص فروضی مطرح گردند که توجه به آنها ضروری مینماید. در مجموع میتوان نتیجه گرفت که توبه
هم وجهۀ اعتقادی و هم وجهۀ عبادی دارد و از همین رو در آیه هایی از قرآن کریم ، با کاربرد توبه در معنایی عام ، توبه زمینه
ساز رستگاری دانسته شده است . برآیند یادکردهای گوناگون توبه ، نشان از آن دارد که توبۀ قرآن اشاره به وجود نوعی از رابطه
میان انسان و خداوند است که در آن خداوند توفیقی را به انسان عطا میکند و او را در مسیر رستگاری تایید میکند. در تحقق
عدالت کیفری، قواعد آیین دارسی کیفری یا به عبارتی مقررات حقوق کیفری شکلی بیش از حقوق کیفری ماهوی تاثیر دارد.
یعنی این که آیین رسیدگی اگر عادلانه نباشد ومتضمن حمایت از حقوق فرد و جامعه نگردد، عادلانه ترین مقررات ماهوی نیز
تاثیری نخواهد داشت . در این رابطه در تمام نظام های حقوقی، تلاش شده است با وضع قوانین و مقرراتی که با معیارهای
عدالت و انصاف همخوانی دارند و تدارکدیدن نهادهای کارآمد قضایی، حقوق متهم تضمین شود.
در این مطالعه سعی شده که مبانی نهاد توبه در فقه وحقوق اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و سپس با توجه به این اصول و
مبانی منتج از شرع و فقه به بررسی قانون مجازات اسلامی پرداخته و نقاط ضعف و قوت آن را بررسی کرده و پیشنهاداتی در
خصوص اصلاح قانون مجازات اسلامی در باب توبه جهت توسعه عدالت کیفری ارئه خواهد گردید.
Machine summary:
com چکيده توبه مفهومي در قرآن کريم و رشته هاي گوناگون علوم اسلامي که به بازگشت بنده به سوي خداوند دلالت دارد و مباحث راجع به توبه و ندامت در حقوق کيفري مدرن و نظام حقوقي ايران بسيار بسيط و چندجانبه است که پرداختن به آن در اين مطالعه نميگنجد؛ اما سياست هاي جنايي تقنيني اخير ايران در باب توبه و ندامت ما را به واکاوي بيشتر در مطالعه فقهي وحقوقي آن وا خواهد داشت ، هر چند توبه و موارد مشابه آن از جمله بنيادهاي ارفاقي حقوقي اسلامي و به طور خاص ، قانون مجازات اسلامي تلقي ميشود و از اين حيث بررسي ديدگاه هاي همسو با حقوق متهمين در رويکردهاي حق اسلامي ضروري است ؛ اما ممکن است در اين خصوص فروضي مطرح گردند که توجه به آنها ضروري مينمايد.
239 بيان مسأله : در قانون مجازات اسلامي، توبه از جايگاه ويژه اي برخوردار است و اگر با شرايط کامل انجام شود يکي از معاذير قانوني معافيت از مجازات شناخته شده است ، که در جرائم حق الله قبل از ثبوت جرم به وسيله اقرار يا شهادت شهود، مسقط مجازات بوده ، ولي در جرائمي که جنبه حق الناس دارد، موجب سقوط مجازات نيست ؛ چون مرتکب علاوه بر اين که اوامر و نواحي الهي را ناديده گرفته ، موجب ضرر و زيان مالي و جسمي و آبرويي براي ديگران شده و بايد جبران کند.