Abstract:
امروزه حفظ محیط‌زیست به یکی از دغدغه‌های بشریت تبدیل شده است، همه نگران تخریب زیست‌محیطی هستند. این درحالی است که عصر مدرنیته، زندگی و شیوه زیست، جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار داده، که حاصل آن تخریب محیط‌زیست است. هدف این پژوهش، ارزیابی نگرش و مقایسه تطبیقی سه دین هندو، زرتشت و اسلام در تنوع زیستی، آب، جنگل و حیوانات، با روش اسنادی و کتابخانه‌ای است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد نگاه ادیان مختلف در مسایل زیست‌محیطی و منابع طبیعی هماهنگ و هم‌راستاست. در این پژوهش از آموزه‌های سه دین هندو، زرتشت و اسلام، که سفارش اکیدی به حفاظت از طبیعت شده، و آب، درخت و برخی از حیوانات تقدس خاصی داشته، استفاده شده است. بنابراین علی‌رغم اینکه در چند دهه اخیر تلاش‌های زیادی انجام شده و قوانین و کنوانسیون‌های مختلفی توسط دولت‌ها وضع شده است؛ اما هیچ‌کدام چندان بازدارنده و کارآمد نبوده‌اند. لذا ضروری است برای حفظ تنوع زیستی، آب، گیاهان و حیوانات و اثربخشی قوانین، از آموزه‌های دینی در زمینه مسایل زیست‌محیطی و توسعه برنامه‌های آموزشی و ترویجی بهره گرفت.
Machine summary:
در اين پژوهش از آموزه‌هاي سه دين هندو، زرتشت و اسلام، که سفارش اکيدي به حفاظت از طبيعت شده، و آب، درخت و برخي از حيوانات تقدس خاصي داشته، استفاده شده است.
در متون اسلامي به اين مهم به‌گونه‌اي نگريسته است و استناد مي‌کند که حکمت الهي و کتاب مقدس قرآن و ديگر آموزه‌هاي ديني اسلام، به حفظ و ارتقاء شرايط محيط‌زيست توجه ويژه‌اي دارد و تمام اجزاء زيست محيطي را به‌عنوان موجوداتي با شعور مي‌نگرد که همۀ آنها به‌نوعي به تسبيح پروردگار مشغول هستند (شاه‌ولي و لاچيني، 1388).
باورهاي جان‌گرايي (انيميستي) که حضور ارواح طبيعت را به‌عنوان بخشي انکارناپذير از اعتقادات مذهبي هندوان مطرح ساخت، نه‌تنها در دوران ودايي حائز اهميت بود؛ بلکه پس از آن نيز در مناسک و آيين‌هاي مختلف نقش قابل‌ملاحظه‌اي را ايفا مي‌کند؛ به‌طوري‌که حتي امروزه نيز هنگام بريدن شاخه‌هايي از درختان براي ساخت تنديس‌هاي خدايي، افرادي از هر چهار کاست (طبقه) هندو در شب آن درخت را مورد پرستش قرار مي‌دهند و با اين دعا آن را نيايش مي‌کنند که «اي درخت، ما مي‌خواهيم که از چوب، تنديس فلان خداي را بسازيم؛ به تو احترام مي‌گذاريم؛ عبادت ما که مطابق احکام مذهبي انجام مي‌گيرد را بپذير؛ موجوداتي که اينجا زندگي مي‌کنند، بايد پيشکش‌هاي ما را بپذيرند و براي اسکان مکان ديگري را انتخاب کنند و ما را ببخشند؛ سلام بر همة آنان» (جلالي نائيني، 1375، ص 515).
تقدس و اهميت و حفظ برخي حيوانات مانند گاو در دين زرتشت به‌گونه‌اي است که هر‌گونه صدمه و آسيب به آنها مجازاتي در پي دارد و کشتنش آن حيوان جز در مراسم آيين قرباني جايز نيست.
(
, 
, 
)
