Abstract:
در قرن نوزدهم میلادی، ایران در کانون سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ قرار داشت که در واقع بیانگر اهمیت راهبردی این سرزمین به‌منظور تأمین و تضمین منافع قدرت‌های مزبور بود. هدف از پژوهش حاضر آن است که سیاست خارجی ایران و فرانسه را بر اساس نظریه نظام جهانی و با تأکید بر بازه زمانی 1848-1798م. بررسی کند که هم‌زمان با دوره سلطنت فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار بود. پرسش اصلی این است که چه مؤلفه‌ها و عواملی در تعیین و تنظیم سیاست خارجی ایران و فرانسه در زمان یادشده تأثیرگذار بودند؟ آیا از سرگیری روابط خارجی ایران و فرانسه در دوره قاجار بر پایه نگرش و منافعی مشترک انجام گرفت؟ یافته‌های تاریخی از اهداف واحد، خواسته‌های مشترک و تعقیب منافع دوسویه از طرف این دو کشور حکایت می‌کنند؛ اما با توجه به بررسی‌های انجام‌شده می‌توان چنین اظهار کرد که منافع کشورهای نیمه‌مستقل همچون ایران در راستای موقعیت دولت‌های مرکزی و پیرامونی در نظام جهانی و همچنین در ارتباط با رقابت قدرت‌های بزرگ تعریف می‌شد و بنا بر این، مناسبات دو کشور ایران و فرانسه در تمام جنبه‌های سیاست خارجی بر اساس گزاره وابستگی تعیین و تنظیم می‌گردید.
Machine summary:
پرسش اصلي اين است که چه مؤلفه ها و عواملي در تعيين و تنظيم سياست خـارجي ايران و فرانسه در زمان يادشده تأثيرگذار بودند؟ آيا از سرگيري روابط خـارجي ايـران و فرانسـه در دوره قاجار بر پايه نگرش و منافعي مشترک انجام گرفـت ؟ يافتـه هـاي تـاريخي از اهـداف واحـد، خواسته هاي مشترک و تعقيب منافع دوسويه از طرف اين دو کشور حکايت مي کنند؛ اما با توجـه بـه بررسي هاي انجام شده مي توان چنين اظهار کرد که منافع کشورهاي نيمـه مسـتقل همچـون ايـران در راستاي موقعيت دولت هاي مرکزي و پيراموني در نظـام جهـاني و همچنـين در ارتبـاط بـا رقابـت قدرت هاي بزرگ تعريف مي شد و بنا بر اين ، مناسبات دو کشور ايران و فرانسه در تمـام جنبـه هـاي سياست خارجي بر اساس گزاره وابستگي تعيين و تنظيم مي گرديد.
بر همين اساس بـود کـه نـاپلئون در عرصـه روابط خارجي ايران و فرانسه در چهارچوب نظريه نظام جهاني ٥٩ رويارويي و رقابت با ساير قدرت ها به ويژه انگليس در صدد برآمد تا با ورود و حملـه بـه هنـد، زمينه شکست انگلستان را در آن سرزمين فراهم آورد و از آنجا که ايران را گذرگاه پيروزي و عاملي مهم در اجراي استراتژي خود مي دانست ، کوشيد با شاه قاجار عليه دولـت هـاي رقيـب متحد شود (لنزوسکي ، ١٣٥٦: ١٩١؛ هدايت ، ١٣٨٠: ٧٦٠٣/١٣-٧٦٠٢).
(
, 
, 
)
