بررسی تطبیقی نظریه مسئولیت حمایت از منظر حقوق اسلام و غرب Journal Article

به موجب «نظریه مسیولیت حمایت»، چنانچه دولت‌ها به هر دلیل نتوانند یا نخواهند حقوق شهروندان خود را رعایت کنند، جامعه بین‌الملل در حمایت از شهروندان مظلوم، مسیول خواهد بود. مروری اجمالی بر آیات قرآن کریم و سیره معصومان (ع) نشان می‌دهد که حمایت از مظلوم و مستضعف به‌عنوان هسته اصلی نظریه مسیولیت حمایت، در اندیشه اسلامی پذیرفته شده است. بررسی‌ تطبیقی این دو رویکرد، بیانگر وجود شباهت‌ها و تفاوت‌هایی بین آنهاست. حمایت از مظلوم و تقدم ارشاد بر خشونت را می‌توان به‌عنوان وجوه نظری مشترک نظریه مسیولیت حمایت و رویکرد اسلام، در خصوص مسیله حمایت از مظلوم عنوان کرد. اما رویکرد این دو مشرب فکری، از نظر گستره و گزاره‌های حاکم بر آنها، واجد تفاوت‌هایی بنیادین است: نخست اینکه گستره حمایت در اندیشه اسلامی، بیشتر از گستره حمایت در «نظریه مسیولیت حمایت» است و محدود به چهار جرم نسل‌کشی، جرایم جنگی، پاکسازی قومی و جرایم علیه بشریت نمی‌باشد، بلکه تا مرز دفاع از فطرت انسان نیز توسعه یافته است. علاوه بر این، گزاره‌هایی از قبیل متوقف بودن حمایت به درخواست مظلومان و عدم توقف آن، به‌ دستور مراجع بین‌المللی نظیر شورای امنیت، ازجمله گزاره‌های اختصاصی دکترین حمایت از مظلوم در اندیشه سیاسی اسلام است.