دو بیت و دو توضیح Journal Article

در این مقاله،نگارنده ضمن اشاره به دو بیت از ابیات مشکل‌ساز و بحث برانگیز،در کتاب زبان و ادبیات فارسی پیش‌دانشگاهی(1 و 2)،کوشیده است‌ با تحلیل آن دو و استناد به دلایل و شواهد،معنا و مفهوم درست آن‌ها را ارائه دهد.

"کلید واژه‌ها تنگ،خوار،گذشتن،شایستن، تابع‌پذیر،حروف اضافه و ربط فریدون شیرازی دبیر دبیرستان‌های عجب‌شیر اول:در درس پنجم کتاب زبان و ادبیات‌ پیش‌دانشگاهی،ص 03؛یعنی«گذر سیاوش‌ از آتش»بیت چهارم دهم چنین آمده است:اگر کوه آتش بود بسپرم‌ ازین تنگ خوار است اگر بگذرم در توضیح این بیت،مؤلفان محترم ذیل‌ شماره‌ی 8 توضیحات،نوشته‌اند: «اگر قرار بر عبور از میان آتش باشد،بر من آسان است» این توضیح اگر نارسا هم نباشد حداقل‌ کامل و قانع‌کننده نیست،زیرا: اولا تصور می‌شود که توضیح ارائه شده‌ شامل مصراع دوم بیت است نه تمامی آن. توضیح این که مضاف‌الیه‌ در زبان فارسی اغلب به اشکال زیر ساخته شده‌ است: الف)استعمال مضاف‌الیه بدون هیچ‌ علامتی که دال بر آن باشد؛مثل:همان دسته بشکست گرز گران‌ فروماند از کار دست‌سران (ادبیات 3 علوم انسانی،ص 51)سایه‌ی حق آفتاب روی او صد جهان جان،وقف یک تا موی او (منطق‌الطیر،ص 96) ب)استفاده از نقش‌نمای اضافه. حرف اضافه«را»مثل:ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز کان سوخته را جان شد و آواز نیامد (گلستان سعدی،ص 05) آن سوخته را جان-جان آن سوختهمرا مهر سیه چشمان ز سر بیرون نخواهد شد قضای آسمان است این دیگرگون نخواهد شد (حافظ) مرا ز سر:از سرمن ناگتفه نماند که عکس این مسئله نیز صادق است،یعنی در بعضی موارد نقش‌نمای اضافه خود مترادف با حروف‌ اضافه‌ی«از»،«بر»و«به»است(برای‌ آگاهی بیش‌تر:کتاب حروف و اضافه‌ ربط) به عنوان نمونه: «..."