Abstract:
اسم جامع رحمان در چیدمان عالم پس از اسم شریف الله جای دارد و با تجلی و سریان خود، همۀ اسمهای دیگر را رقم میزند. بر این اساس، رحمت و عفو در تاروپود این هستی سیلان دارد. خداوند، هم خود بخشایشگر است و هم آدمیان را به این عمل سفارش میکند. در ادبیات دینی و روانشناختی مباحث قابلتوجهی حول عفو (به تعبیر قرآنی) یا بخشش (به تعبیر روانشناختی) شکل گرفته است. در این پژوهش که به روش تحلیلی و توصیفی صورت میگیرد، ابتدا به بررسی جهاننگری اسمائی و چیدمان عالم و ظهور بروز اسم شریف رحمان در هستی و زندگی آدمیان میپردازیم. آنگاه چشماندازهای قرآنی و روانشناسی در این باب مورد بررسی قرار میگیرد. مسئلۀ چالشبرانگیز در این بین، حدومرزهای عفو از منظر قرآن و روانشناسی و نیز شباهتها و تفاوتهای این دو دیدگاه در باب بخشش است.
The name “the All-beneficent” in the universe’s arrangement is placed after the noble name Allah, and, through its manifestation and flow, generates every other name. Accordingly, beneficence and amnesty flow through the warp and woof of the universe. God both forgives and recommends human beings that they do so. In religious and psychological literature, there has been considerable discussion about amnesty (afw in Koranic terms), or forgiveness (in psychological terms). In this study which is conducted with the analytic and descriptive methods, first we examine the name-based worldview, the universe’s arrangements, and manifestation of the noble Name in the universe and human life. Then, Koranic and psychological perspectives on the subject are studied. The challenging problems are the boundaries of amnesty from the Qur’an’s perspective, and similarities and differences between the psychological and Koranic points of view on amnesty.
Machine summary:
اسماء الهی و زندگی: چشمانداز قرآنی و روانشناختی در باب عفو محمدتقی فعالی 1 چکیده اسم جامع رحمان در چینش عالم پس از اسم شریف الله جای دارد و با تجلی و سریان خود، همۀ اسمهای دیگر را رقم میزند.
در علم الاسماء مسائلی جدی مطرح است؛ این که آیا ذات خداوند از نوعی تعین و ویژگی برخوردار است؟ نسبت ذات با اسماء و صفات خداوند چیست؟ تقسیمات اسماء و صفات الهی بر چه مبنایی صورت میگیرد؟ اسماء الهی چگونه در عالم هستی ظهور مییابد؟ ظهور این اسماء در زندگی آدمیان چگونه است؟ در پژوهش حاضر با توجه اسم شریف رحمان، چشمانداز قرآنی و روانشناختی در خصوص عفو و بخشش را بررسی میکنیم.
اما عفو و بخشش بهمثابۀ فضیلتی اخلاقی صرفاً تلاش برای فراموشی لغزش یا نادیدهگرفتن آن نیست؛ فرد با این اقدام، از حق خسارت یا انتقام آگاه است؛ اما از آن چشمپوشی میکند و در عوض واکنشی مهربانانه نسبت به مقصر دارد و در برخی از سطوح نیز باب روابط بهتری را با فرد لغزشکار باز میگذارد (نلسون، 2009، ص 556).
در این بین، برخی امور به تسهیل همدلی کمک میکنند: برای مثال، آدمی با نگاه به لغزشهای خود در موقعیتهای گذشته یا پوزش صمیمانه فرد خاطی میتواند از عدم بخشش بکاهد (وردینگتون، اوکانر و همکاران، 2005، ص 168ـ192).
در این بین همدلی نیز سهم عمدهای دارد؛ این وضعیت فرد را برای گذشت نسبت به لغزشکار و ترغیب او به بخشش و عفو آماده میکند (وردینگتون و همکاران، 1997، ص 448ـ487).