Abstract:
این پژوهش تحت عنوان شناخت صفات) ثبوتی وسلبی (خداوند متعال در صحیفه سجادیه میباشد، مهمترین سوالی که این
پژوهش درپی پاسخ به ان است راههای معرفت صفات خداوند متعال درصحیفه سجادیه است. امام سجاد علیه السلام در
سراسر صحیفه سجادیه هدف نهایی را خداوند متعال معرفی میکند و درتمام دعاها مخاطب را با زبان دعا و مناجات به آن
حقیقت یکتا مخاطب میکند؛ امام با محور قراردادن خدا در دعاهای مختلف به ما میفهماند که محور زندگی انسان درتمام
شئون آن باید خدا باشد. ومنظور از این محور قراردادن و هدف بودن خدا؛ همانا حضور خداوند در متن زندگی است. ازنگاه امام
سجاد) ع (اعتقاد به توحید ویگانگی ذات مقدس خداوند در تمام بینشها و کنشهای افراد تاثیر گذار است. معرفی صفات
الهی از جمله معارف کلیدی است که در صحیفه سجادیه بدلیل موج شبهاتی که در ان زمان مطرح بوده، مشاهده میشود لذا
نتیجه این پژوهش دستیابی به صفات خداوند متعال براساس فرمایشات امام سجاد علیه السلام در دعای چهل و هفتم است که
به دلیل عصمت آن بزرگوار از هرگونه انحراف و نقض مبراست.
Machine summary:
صفات ثبوتیه از ذات خداوند انتزاع می شوند و پیوسته ذات خداوند با آنها همراه است و سلب آنها از ذات خداوند ممکن نیست وهرگاه ازهمه چیز چشم بپوشم و تنها به ذات او توجه کنیم باز او را با این صفات همراه خواهیم دید مانند صفت «حیات» صفات سلبیه: صفاتی هستند که چون برنقصان وفقدان کمال دلالت می کنند ازخداوند سلب می شوند و اثبات آنها درمورد او محال است یعنی حق تعالی مستجمع جمیع صفات کمال است و هر صفتی که ناشی از کمال و لازمه کمال باشد در آن کمال نامحدود ثابت شده و وجود دارد؛ اما هر صفتی که ناشی و لازمه نقص باشد چون نقص مساوی نیاز است وحق تعالی بی نیاز مطلق است در او وجود ندارد ولذاته از او سلب شده است امام سجاد علیه السلام به بعضی از این صفات اشاره فرموده و آنها را از خداوند متعال نفی فرموده اند.
همانطور که بیان شد ربّ به معنای مالک است و معنای مالک به معنای قادر بر می گردد و یعنی کسیکه نافذ است مشیت الهی و غیر او فقط با اذن او می تواند نفوذ در مشیت داشته باشد وهر موجودی غیر اسرتعالی تحت قدرت و مشیت اوست چون او مالک مطلقی است که برای او مملوکیتی درقیاس باشیء دیگری نیست و کل ماسوا مملوک اسرتعالی است پس صحیح است درباره خداوند رب الارباب و مالک کل مالک (مدنی، 6/274) ربوبیت: ازجمله روابطی که بین خدا و خلق لحاظ می شود این است که مخلوقات نه تنها در اصل وجود و پیدایش شان نیازمند به خدا هستند بلکه همه شئون وجودی آنها وابسته به خدای متعال است وهیچگونه استقلالی ندارند و او به هر نحوی که بخواهد درآنها تصرف می کند و امورشان را تدبیر می نماید.