Abstract:
یکی از مسائل پیش‌روی کارگزاران و متولیان امور در حوزه‌های حاکمیتی، نهادینه‌سازی باورها، ارزش‌ها و رفتارهای مطلوب متناسب با مبانی و پیش‌فرض‌های نظام حاکم است. ازاین‌رو، یکی از وظایف اصلی پژوهشگران حوزه علوم انسانی اسلامی تبیین نظری و طراحی الگوهای متناسب با مبانی و پیش‌فرض‌های اسلامی است. هدف اصلی این تحقیق بررسی «تسهیلگرهای نهادینه‌سازی فرهنگ از منظر قرآن» به‌مثابه یکی از مولفه‌های اصلی الگوی مدنظر است. در این تحقیق از روش «تدبر در قرآن» (نقلی وحیانی) با توجه به راهبرد ظاهرشونده «داده‌بنیاد» استفاده شده است. یافته‌ها نشانگر آن است که «نهادینه‌سازی از منظر قرآن فرایندی است پیوستارگونه که می‌تواند مثبت (رو به اعتلا) یا منفی (رو به انحطاط) باشد. جهت اعتلای آن برای کسانی است که درصدد تثبیت ایمان، و جهت انحطاط آن برای کسانی است که درصدد تثبیت کفر هستند». متناسب با تعریف مذکور، درصورتی‌که کارگزاران وظایف خود را در فرایند نهادینه‌سازی انجام دهند و در جهت نهادینه‌سازی مثبت حرکت کنند، کمک‌ها و امدادهای الهی در قالب سنت هدایت به‌منزله تسهیلگرها در دو سطح فراانسانی و انسانی نصیبشان خواهد شد.
One of the issues faced by those in charge of the areas of governance is the institutionalization of beliefs, values and desirable behaviors in accordance with the foundations and presuppositions of the systems of government. Therefore, one of the main tasks of researchers in the field of Islamic humanities is to theoretically explain and design models according to Islamic foundations and presuppositions. The main goal of this research is to examine "the facilitators of the institutionalization of culture from the perspective of the Qur'an" as one of the main components of the model in question. In this research, the method of "reflection on the Qur'an" (revealed -narrative) has been used according to the emerging strategy of "grounded theory". The findings indicate that institutionalization from the perspective of the Qur'an is a continuous process that can be positive (upward) or negative (downward). The positive direction is for those who seek to establish their faith, and the negative direction is for those who seek to establish their disbelief. According to the mentioned definition, if the agents perform their duties and move in the direction of positive institutionalization, they will receive divine help and assistance in the form of the tradition of guidance as a facilitator at both superhuman and human levels.
Machine summary:
کامل‌ترين و اثرگذارترين ديدگاه برگر درباره نهادينه‌سازي را بايد در اثري مشاهده نمود که با نويسنده ديگري به نام لاکمن منتشر کرد و پرسش اصلي در اين اثر عبارت است از اینکه «ماهيت و منشأ نظم اجتماعي چيست؟» (اسكات، 1987) بحث اصلي اين است که نظم اجتماعي بر پايه يک واقعيت مشترک اجتماعي قرار دارد و آن هم به‌نوبه خود، چيزي جز ساخته دست بشر نيست که در سايه روابط متقابل اجتماعي به وجود مي‌آيد.
در جدول (2) مقولة اصلي ناظر به اين مقاله، يعني «تسهيلگرهاي نهادينه‌سازي در نهادينه‌سازي فرهنگ» همراه با مقوله‌هاي محوري آن «فراانساني و انساني» و رمزهاي اوليه ذيل آنها نشان داده شده است: جدول 2: مراحل سه‌گانه رمزگذاري در قالب روش «داده‌بنياد» مقوله اصلي, مقوله‌هاي محوري, كدهاي اوليه تسهيلگرهاي نهادينه‌سازي, فراانساني, وعده الهي به استقرار و تثبيت دين؛ نفی كفر و انتخاب ايمان براي بندگان از جانب خداوند؛ سنت تثبيت حق و محو باطل؛ آرامش قلب مؤمن توسط خداوند؛ زينت ايمان و محبوب شدن آن در قلب توسط خداوند؛ علم خدادادي؛ منفور شدن کفر، فسق و گناه توسط خداوند براي انسان؛ وعده خداوند بر ظهور مؤمنان واقعي؛ ولي مؤمن خدا ـ كافر بدون ولي.
سنت تثبيت حق و محو باطل يکي ديگر از تسهيلگرهاي نهادينه‌سازي از منظر قرآن که جنبه فراانساني و الهي دارد، سنت «تثبيت حق و محو باطل» از جانب خداوند است.
زينت دادن ايمان و محبوب شدن آن در قلب توسط خداوند يکي ديگر از تسهيلگرهاي نهادينه‌سازي از منظر قرآن که جنبه فراانساني و الهي دارد، «زينت ايمان و محبوب شدن آن در قلب توسط خداوند» است: ـ «...
نمودار 3: ريزالگوی تسهيلگرهاي نهادينه‌سازي (به تصویر صفحه رجوع شود) نتيجه‌گيري و پيشنهاد يکي از نتايج اين تحقيق تفاوت مفهوم «نهادينه‌سازي» بين نگاه قرآن و يافته‌هاي علمي است.
(
, 
, 
)
