Abstract:
هدف: شناسایی مهمترین عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو از طریق مرور نظاممند متون و سپس دستهبندی آنهاست.روش: پژوهش حاضر به شیوة کیفی و به روش فراترکیب تحلیلی در شش گام انجام شد که عبارتاند از: تعیین واژههای کلیدی، ایجاد معیارهای شمول و حذف مقالات، جستوجو در پیشینه، استخراج فهرست الف، ب و ج، تحلیل توصیفی و تحلیل مضمون. در این راستا، براساس چرخة جستوجو و با بهکارگیری تعدادی کلیدواژه، که متخصصان تأیید کردهاند، پژوهشهای مرتبط با عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو مطالعه و بررسی شد. پس از تحلیل توصیفی این منابع، مفاهیم متناسب با موضوع استخراج شد. جامعة آماری این پژوهش شامل 102 مقاله بود که در زمینة شناسایی عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو و در بازه زمانی 1991 تا 2021 نگاشته شده بودند. جستوجوی این منابع در پایگاههای معتبر نظیر وب آو ساینس، اسکوپس، اشپرینگر، امرالد، الزویر، اریک، پروکوئست، ابسکو، سایت سیر، اینفورمیشن ریسرچ، لیزا، لیستا و وایلی انجام شد. پس از استخراج مقالات و گردآوری و تحلیل دادههای کیفی آنها، از این تحلیلها برای تعیین عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو استفاده شد.یافتهها: عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو خود از زمینههای متعددی همچون کاربر و وظیفة بازیابی نشئت میگیرد که میتوان آنها را به دو دستة کلیِ عوامل مرتبط با کاربر و عوامل مرتبط با وظیفه دستهبندی کرد. دستة اول شامل دانش موضوعی، دانش نحوة کار با سامانة جستوجو، تجربة جستوجو، زبان، ویژگیهای جمعیتشناختی، عوامل بافتی، سبکشناختی، بار شناختی و دستة دوم شامل نوع وظیفة جستوجو و دشواری وظیفه بودند. این عوامل بهصورتهای مختلف فرایند فرمولبندی را متغیر میسازند. تأثیر ناشی از این عوامل را میتوان بهصورت مثبت و منفی در نظر گرفت؛ برخی از آنها ممکن است به ارتقای کیفیت فرمولبندی کمک کنند. در مقابل، برخی دیگر ممکن است مانع انجام صحیح این مرحله از بازیابی شوند.نتیجهگیری: ازآنجاکه فرمولبندی بخش مهمی از رفتارهای اطلاعیابی است، شناخت عوامل مؤثر در این فرایند میتواند در کشف الگوهای اطلاعیابی مؤثر واقع شود. همچنین شناخت عوامل مؤثر در فرمولبندی عبارت جستوجو سبب بهبود کیفیت آموزش سواد اطلاعاتی از طریق متخصصان این حوزه میشود. از طرفی به طراحان و توسعهدهندگان وب نیز کمک میکند تا ابزارهای جستوجوی متناسب با نیاز کاربر را ایجاد کنند. ضمن اینکه درک چگونگی فرمولبندی عبارت جستوجو تحت تأثیر عوامل گوناگون و شناخت این عوامل، میتواند به افزایش کیفیت جستوجو و بازیابی نتایج مرتبطتر کمک کند و تعامل انسان ـ رایانه را بهبود بخشد.
Purpose: To identify the most important factors affecting query formulation.Method: The design of this study was qualitative. The factors were extracted and categorized through a systematic review and an analytical meta-analysis in six steps. The steps included: determining keywords, creating inclusion criteria and deleting articles, background search, extracting lists A, B and C, descriptive analysis, and thematic analysis. In this regard, based on a search cycle and using a number of keywords approved by experts, articles related to the factors affecting the query formulation were studied. After descriptive analysis of these resources, contents were extracted according to the topic. The research population included all published articles on the factors affecting the query formulation in the period from 1991 to 2021. These resources were searched in reliable databases such as Scopus, Springer, Emerald, Web of Science, Elsevier, Eric, ProQuest, Ebsco, Cite Seer, Information Research, LISA, LISTA and Wiley. After extracting articles, collecting and analysing qualitative data, these analyses were used to determine the factors affecting the query formulation.Results: Findings showed that the factors affecting the query formulation itself originate from several fields such as user and retrieval task, which can be classified into two general categories of user-related factors and task-related factors. User-related factors included subject knowledge, knowledge of how to use the search system, search experience, language, demographic features, contextual factors, cognitive style, and cognitive load. Task-related factors included the type of search task and task difficulty. These factors change the formulation process in different ways that can be considered both positive and negative, as some of them may help to improve the quality of the formulation, others may prevent retrieval to be performed correctly.Conclusion: Identifying factors affecting the query formulation and analysing the relationships between them can improve the quality of information literacy training by experts in this field. Also, it helps web designers create search tools tailored to the user's needs. Since formulation is an important part of information retrieval behaviours, recognizing the influencing factors can help discovering information retrieval patterns. Understanding how to formulate a query under the influence of various factors and recognizing these factors, can help increase the quality of search and retrieve more relevant results and improve human-computer interaction.
Machine summary:
اغلب این گونه تصور میشود که کاربران هنگام جست وجو در وب یک یا چند کلیدواژه را، که منعکس کننده نیاز اطلاعاتی آنان است به جعبه جست وجو وارد میکنند و با فشردن دکمه جست وجو، در کسری از ثانیه نتایج جست وجو را مشاهده می کـ کنند اما گام مهمی که در جست و جوی وب قبل از وارد کردن عبارت جست وجو به موتور کاوش وجود دارد و ممکن است نادیده گرفته شود چگونگی فرمول بندی عبارت جست و جوست که نقش تعیین کننده ای در موفقیت کاربر حین بازیابی اطلاعات ایفا میکـ کند (اسدی، ۱۳۹۳) میدو و همکاران (۲۰۰۰) فرمول بندی عبارت جست وجو را مرحله ای در فرایند بازیابی اطلاعات میدانند که نیاز اطلاعاتی را به اصطلاحات مناسب برای سامانه بازیابی تبدیل میکند در فرایند جست و جوی وبی، عوامل متعددی وجود دارد که فرمول بندی عبارت جست وجو را تحت تأثیر قرار میدهد.
اند درک اینکه چگونه کاربران عبارتهای جست وجوی خود را فرمول بندی میکنند و چه عبارت ها، در پی عواملی در فرمول بندی عبارت جست و جوی آنان مؤثر است از یکسو، به پژوهشگران تعامل انسان و اطلاعات و توسعه دهندگان سامانه های بازیابی اطلاعات در توسعۀ الگویی تعاملیتر و کاربر مدارتر برای جست وجو کمک میکند (2003 ,Kumara, Aula ; 2017 ,Niu & Kelly, 2014; Zhang, 2015; Sanchiz et al.
این عامل تحت مفاهیم و عبارتهای دیگری نیز در متون عنوان شده است (جدول دانش حوزه عبارت است از درک عمیقی از حوزه موضوع جست وجو که میتوان آن را به منزله دانش حقایق، مفاهیم و رابطه آنها در دامنه ای خاص توصیف کرد (1998,Sutcliffe & Enis) با توجه به اینکه این دانش مربوط به درک موضوع است، به کاربران این امکان را میدهد تا به طور مؤثر جست وجو کنند و مجموعه ای غنی تر از مفاهیم و اصطلاحات را برای فرمول بندی عبارت جست وجو فراهم کنند.
Factors affecting query formulation in web information search: A case study of the university of MORATUWA.