Abstract:
منطقه غرب ایران به گواه یافتههای باستانشناسان، پژوهشگران و دیرینهشناسان یکی از نخستین مکان های های استقراری حیات بشر است. شاهد این مدعا آثار به دست آمده از غارها و پناهگاههای سنگی حاشیه ی کبیرکوه در آبدانان و بدرّه و دشت هُلیلان چون غار دَرمر و مَراو است. علیرغم حوادث بیشماری که بر این سرزمین رفته است، هرازگاهی در فرصتی تصادفی و یا کاوشی باستانشناسانه با کشفی نو رازی جدید در عرصه تاریخ وتمدن دیرینه گشوده میشود. هلیلان یکی از دشتهای حاصلخیز وآباد این بخش از ایران بزرگ است که در جنوب شرقی کرمانشاه به مانند مثلثی میان ایلام و لرستان واقع شده است. هلیلان دارای آثار تاریخی و باستانی فراوانی چون: محوطه ها، قلاع تاریخی،گورستانها، پلها و به خصوص تپههاوغار های باستانی است. بسیاری از این محوطههای تاریخی توسط باستانشناسان داخلی و خارجی مورد کاوش و بررسی قرار گرفتهاند. یافته های باستان شناسی اطلاعات ارزشمندی از سکونت انسان به ویژه انسان ابزار ساز در این منطقه ارایه داده است که از منظر با ستان شناسی ودر جهت معرفی هویت تمدن وفرهنگ این دیار با اهمیت می باشد. از این رو، دراین مقاله تلاش شده تا مکان های پیش از تاریخ به ویژه غار ها وپناهگاه های صخره ای هلیلان مطالعه شود.
Machine summary:
مقدمه : يافته هاي باستان شناسي نشان مي دهد ناحيه ي محدوده ي رودخانه ي سيمره در زاگرس مياني به دليل دارا بودن شرايط مساعد زيستي، قله هاي مرتفع برفگير، آب فراوان ، مراتع حاصلخيز، جنگل هاي انبوه ، غارها و پناهگاه هاي طبيعي از ديرباز محل ١ - نويسنده و پژوهشگر صدا وسيما، مرکز ايلام 1 مناسبي براي استقرار موقت و دائمي بشر بوده است .
اين شواهد نشان ميدهد که حاشيه شمال شرقي استان ايلام يعني دشت هليلان همچون ديگر مناطق ناحيه سيمره به عنوان يکي از کهن ترين زيستگاههاي بشري فلات ايران از حدود ٤٠ هزار تا ١٠ هزار سال پيش تاکنون خرم گاه مناسبي براي انسان بوده است .
ش ) توسط باستان شناسان دانمارکي در تپه گوران هليلان انجام گرفت ، نشان داد که در لايه هاي اين تپه مربوط به ٦٥٠٠ سال قبل از ميلاد دهکده اي نيمه مسکوني با خانه هايي از چوب وجود داشته است .
محوطه هاي عصر برنز هليلان : نقاط باستاني عصر مفرغ دره ي هليلان که در اين دوره شناسايي شده اند، عبارتند از: تپه گوران ، تپه کزآباد A، غار درمر کهره ، چيافتح اله و 9 تنگ حمام لان در زردلان (مظاهري، ١٣٨٩ ).
در سال ١٣٨٩ شمسي بخش شرقي دشت هليلان يعني منطقه زردلان توسط يک هيأت ايراني به سرپرستي دکتر حبيب اله محموديان مورد بررسي و شناسايي قرار گرفت .