Abstract:
مشروطه خواهان مطلق اندیشمندانی هستند که از یک سو با تکیه بر اهمیت پایبندی به دموکراسی، حقوق بشر و حکومت قانون در حکمرانی خوب ، خواهان تشکیل حکومتی مبتنی بر این شاخصه ها هستند و از سوی دیگر، ضمن رد حکومت مشروعه (حکومت دینی)، چنین حکومتی را در ناسازگاری جدی با این شاخصه ها میدانند. مشروطه خواهان مطلق غیرمتدین ، از اساس به دین و در نتیجه ، حکومت دینی را باور ندارند و مشروطه خواهان مطلق متدین ، کارویژه دین را تربیت انسان متعالی و بیدار کردن فطرت عقلانی او میدانند؛ نه رهنمود دادن برای تشکیل نظام اجتماعی، سیاسی ویژه ای متمایز از آنچه عقل انسان های متعارف هر عصر در مییابد. در این پژوهش کوشیده ایم آرای برخی از مشروطه خواهان مطلق مسلمان را درباره رابطه حکومت مشروطه و شریعت بررسی و به اجمال قوت استدلال های آنان و سازگاری مدعیاتشان را ارزیابی کنیم . مهندس مهدی بازرگان ، استاد یوسفی اشکوری، آیت الله دکتر مهدی حائری یزدی، استاد محمد مجتهد شبستری، دکتر حسین بشیریه ، استاد محمد عابدالجابری، استاد علی عبدالرازق و استاد محمد سعید عشماوی اندیشمندانی هستند که در این پژوهش به آرای آنان پرداخته شده است . بررسی آرای این متفکران نشان میدهد که جریان روشنفکری دینی برای اثبات متقن و قابل قبول صحت تفسیر غیر سیاسی از اسلام ، همچنان راه درازی در پیش دارد. به نظر میرسد اگر تفسیر غیر سیاسی از اسلام اساسا امکان پذیر باشد، صرفا با دلایلی از سنخ آنچه این اندیشمندان ارائه کرده اند به نحو موجه امکان پذیر نیست .
Machine summary:
بازرگان در مقاله چالش برانگیز خود و در آثار دیگرش نمیتواند به این پرسش ها پاسخ قانع کننده ای بدهد که مواجهه او با آن دسته از آیات قرآن که ناظر بر وجوه حیات جمعی و اداره امر عمومی است ، چگونه خواهد بود؟ با آیات و روایات متعدد ناظر به حدود و قصاص و دیات چه میکند؟ با احوال شخصیه و احکام ارث و نظام خانواده در اسلام چگونه برخورد میکند؟ تاریخ حیات پیامبر اسلام ، تشکیل حکومت در یثرب ، اقامه حدود و امر به معروف و نهی از منکر و غزوات متعدد ایشان را چگونه در نظام فکری خود حل و فصل میکند؟ گرچه برخی روشنفکران دینی کوشیده اند به این پرسش ها پاسخهایی بدهند، حق این است که در منظومه فکری آنان و بر بنیاد مبانیای که آن ها بدان باور دارند یا وانمود میکنند که باور دارند، این پاسخ ها بعضا به شوخیهای تلخی که از سر درماندگی بدانها تمسک میشود، شبیه ترند تا پاسخ هایی فنی، مدلل ، عمیق و سازوار.
استاد حسن یوسفی اشکوری؛ نه دموکراسی اسلامی، نه حقوق بشر اسلامی حسن یوسفی اشکوری که خود را از پیروان سابق امام خمینی معرفی میکند که به ولایت فقیه باور داشته است ، سالهاست که از نظریه ی حکومت دینی عبور کرده و بر این باور است که باید در دوران جدید برای تمشیت امور عمومی از شیوه های عقلایی متعارف عصر بهره جست .