Abstract:
یکی از موضوعات جدید که در حوزه اخلاق مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است هوش اخلاقی است، بر اساس دیدگاه بوربا، هوش اخلاقی توان تشخیص درست از نادرست است؛ یعنی داشتن اعتقادات اخلاقی محکم و عمل کردن بر طبق آنها به گونهای که شخص رفتاری درست و محترمانه داشته باشد این پژوهش با هدف تبیین هوش اخلاقی و مولفههای آن بر اساس روایات انجام شد، پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. دادهها شامل روایات کتب حدیثی رتبه الف و ب بود که بر اساس نمونهگیری هدفمند روایتهایی جهت تبیین هوش اخلاقی و مولفههای آن انتخاب شدند. به این منظور روایات منتخب با روش تحلیل محتوا با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که هوش اخلاقی دارای چهار بعد اساسی میباشد که عبارتند از: بعد معنوی که شامل بندگی خدا و آخرت گزینی می-باشد؛ بعد اجتماعی که شامل مهربانی، صداقت، عدالت و احسان میباشد؛ بعد شناختی که شامل شناخت خدا، علم و تفکر و تدبر میباشد و بعد معنوی – اجتماعی – فردی که شامل خویشتنداری میباشد.
One of the new topics that has been considered by researchers in the field of ethics is moral intelligence. According to Borba's view, moral intelligence is the ability to distinguish right from wrong; That is, having strong moral beliefs and acting according to them in such a way that the person behaves correctly and respectfully. This study was conducted with the aim of explaining moral intelligence and its components based on narrations. Is. The data included narrations of hadith books ranked A and B, which were selected based on purposeful sampling of narrations to explain moral intelligence and its components. For this purpose, the selected narrations were examined by content analysis method using open, axial and selective coding. The results showed that moral intelligence has four basic dimensions, which are: spiritual dimension, which includes serving God and the Hereafter; Social dimension that includes kindness, honesty, justice and benevolence; The cognitive dimension, which includes the knowledge of God, science, thought, and contemplation, and the spiritual-social-individual dimension, which includes self-control.Keywords: Ethics, Intelligence, Moral Intelligence, Components of Moral Intelligence, Traditions
Machine summary:
بررسي تحقيقات صورت گرفته مشخص شد که تحقيقات صورت گرفته در اين حوزه را بيشتر روان شناسان غربي انجام دادند و پژوهش هاي کمي در ايران انجام گرفت که اغلب آنها هم پژوهش هاي تطبيقي يا ترجمه بوده است ، بنابراين با توجه به اهميت مساله و همخواني اين موضوع با تعاليم انسان ساز اسلام در حوزه اخلاقيات ، در اين پژوهش ضمن تبيين هوش اخلاقي بر اساس روايات رتبه الف و ب ، مولفه هاي هوش اخلاقي نيز معرفي ميشود.
پس پرداختن به هوش اخلاقي به عنوان يکي از اصول اخلاقي مطرح شده در روايات اهميت دارد؛ از طرف ديگر هوش اخلاقي مانند يک راهنما براي رفتار انسان عمل ميکند و او را ياري ميکند که اعمال هوشمندانه و مفيدي داشته باشد (بلينگ ، ٢٠١٢: ٣٥) و از طرفي هوش اخلاقي و مولفه هاي آن بر اساس روايات اسلامي توسط نظريه پردازان مورد بررسي قرار نگرفته است ، و بيشتر بررسيها در اين زمينه توسط روان شناسان غربي مانند بوربا صورت گرفته است ؛ که در پيش فرض ها و مباني، تفاوت زيادي با روايات اسلامي دارند.
٤. اهمّيت و ضرورت تحقيق هوش اخلاقي به معناي قدرت تمييز درست از نادرست يا خوب از بد است ؛ يعني انسان اعتقادات اخلاقي محکم داشته باشد و بر طبق همان عمل کند تا شخص رفتار درست داشته باشد علاوه بر موارد مذکور برخي ويزگيهاي ديگر را هم شامل ميشود گه از جمله آنها توانمندي شخص براي تشخيص درد و رنج ديگران و مهار خشونت و وسوسه در خود و همچنين به تاخير انداختن کامجويي، گوش دادن بيطرفانه و همه جانبه پيش از داوري کردن ، پذيرش تفاوت ها ، نپذيرفتن گزينه هاي غير اخلاقي، همدل بودن ، مبارزه با بيعدالتي، رفتار محترمانه و ناشي از درک ديگران اشاره کرد.