بازخوانی کالبدی باغ مزار شیخ شهاب الدین اهری و بازیابی طرح اصیل آن Journal Article

Writer: بایبوردی، فرناز ؛ شفیع زاده، اسداله ؛ حق جو، امیر ؛

Corresponding Author: بابازاده اسکویی، سولماز ؛

فرهنگ معماری و شهرسازی اسلامی پاییز و زمستان 1401 - شماره 12 Ranking ب (Ministry of Science (‎16 page(s) - From 1 to 16 )

Keywords: شهر اهر منظر تاریخی باغ مزار تحولات معماری ارسن مجموعۀ شیخ شهاب الدین اهری Arsan Sheikh Shahabuddin Ahari Complex, Ahar City, Historical Landscape, Tomb Garden, Architectural Developments Sheikh Shahabuddin Ahari Complex, Ahar City, Historical Landscape, Tomb Garden, Architectural Developments

fa en

Abstract:

شهر تاریخی اهر با قرارگیری در کریدور قدیمی تجاری منطقه‌ای در شمال‌غرب فلات ایران، تجسدی از آمیختگی ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و طبیعی به‌صورت توأمان در پیکره‌اش می‌باشد. در این بین ارسن شیخ‌ شهاب ‌الدین‌ اهری در سیر تکوین منظومه کالبدی و جنبه‌ های بصری خویش از قرن ششم تا یازدهم ه.ق، تنها مجموعه خانقاهی‌آرامگاهی در این شهر است که تبلوری از ساختارهای هم‌پیوند یاد شده و مصداق عینی از نحوه اندیشه‌ ورزی پیشینیان در امر صناعت محیط مصنوع به‌حساب می‌آید. لکن اغتشاش در هنجارهای محیطی محوطه و مداخلات کالبدی در آن با گسست ساختار تاریخی و روابط میان اجزای اثر طی سده اخیر متاثر از الگوهای نامتوازن توسعه شهری، موجب شکل ‌گیری فضاهای بی‌هویت که فاقد عناصر بازگو کننده ارزش‌های تاریخی می‌باشد؛ گردیده است. در پژوهش پیش‌رو تلاش بر این بود برای نخستین‌بار کیفیت و ساختار فضایی محوطه ارسن شیخ ‌شهاب و اجزاء معمارانه آن مشخص گشته و در ادامه به بازنمایی بصری کالبد باغ شیخ و عناصر ملزومه و دگرگونی‌ های آن در گذر زمان پرداخت شود. در این مسیر جهت حصول معرفت به کیفیت چشم ‌انداز عینی مجموعه، روش تفسیری‌ تاریخی بر پایه اطلاعات کتابخانه‌ای(اسناد توصیفی) و مدارک تصویری بهره گرفته شده است. همچنین دست‌یابی به برخی اطلاعات کالبدی و فضایی جز از طریق بررسی و کاوش‌های میدانی میسر نبود. در نتیجه تحقیق مشخص گردید اقدامات عمرانی در محوطه مذکور از نیمه اول قرن هفتم ه.ق با احداث بنیان خانقاه آغاز و در نیمه اول قرن یازده ه.ق سازمان فضایی آن با ترتیب باغ شیخ بر پایه هنجارهای اصلی باغ ایرانی یعنی آب، گیاه، راه و استقرار و ساختمان تکمیل گشت. با تحلیل‌های انجام یافته، جزئیات انتظام و ارتباط فضایی عناصر انسان‌ساخت محیطی(مصنوع) و آراء معمارانه آن نسبت به‌ هم در محوطه مجموعه همچون هندسه و نظام آبیاری بدست آمد. در این راستا بازخوانی کیفیت و ساختار محوطه مجموعه شیخ‌شهاب(باغ مترتب شده بر آن) می‌تواند به شناخت بخشی از ارزش‌های مغفول مانده در باغ‌سازی ایرانی در منطقه آذربایجان کمک نماید.

According to the available documents, during the Safavid period, the kings of this dynasty, including Shah Abbas I, traveled to the city of Ahar many times and started to create some innovations works or completed the works left from the previous ages. Sheikh Shahabuddin Ahari Complex, as the only monastic-monument complex in the south of the city and the adjacent garden, is one of the most well-known among them, which has undergone significant changes in the development of its physical system from the 6th to the 11th century A.H. At first, this complex functioned as a monastery, and then, during its life, sections such as a tomb, madrasa, mosque and garden were added to it and developed and evolved in a meaningful connection with other elements. Dealing with the above topic becomes important when we notice the historical descriptions of the said garden under the construction measures of Shah Abbas I, which was interpreted as Garden of Paradise, but currently only the name of that garden and its annexes are mentioned. It has remained and like many other works of the same period in Ahar, under the influence of various events, especially during the Qajar and contemporary periods, it underwent destruction and serious changes. These destructions were mainly intensified in the 1320s and the creation of new uses. In such a way that only the main parts of the complex and some parts of the adobe fence around it remained in an area measuring 310×280 meters. In the present research, we tried to conduct this research by relying on descriptive and pictorial documents, through answering the following question: the initial design of the garden of Sheikh Shahab-al-Din at the time of its discovery during the reign of Shah Abbas I Safavid and the process of its evolution after its construction; how the representation of the body and the main structure of the garden of Sheikh Shahab-al-Din during its development should be discussed. In order to obtain the relevant model, library information and visual documents were studied using the descriptive-analytical method. Also, it was not possible to obtain some anatomical details of the collection except through field studies and explorations. Therefore, this approach was a complement to some of the unknowns of this garden over time. This kind of dealing with the building requires a deep and detailed understanding of the existing situation and a careful observation of the building. That is, every corner of the building and its surroundings can contain a message ready for the microscopic and mental look. In this way, the findings of the research were based on the four main systems of the Iranian garden - road, plant, building and water. Through the analysis, the details of the arrangement and spatial relationship of the various parts of the Sheikh's tomb garden, such as the division into four parts, the irrigation structure and the function of the buildings in the course of its creation and evolution, were obtained. Describing the physical features of the garden arranged on the Sheikh's tomb, while preparing the ground for future researches it can help to recognize some of the neglected values in Iranian horticulture in Azerbaijan region.

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: