Abstract:
در یک رویکرد واقع گرایانه، منافع امنیتی ایران در قفقاز جنوبی در سایۀ حفظ توازن منطقه ای قدرت تأمین میشود. بر همین پایه، برنامه ساخت کریدور زنگه زور منجر به برخی نگرانی ها در محافل سیاسی و مدنی ایران نسبتبه انگیزه ها و نتایج این اقدام شده است. مقالۀ حاضر با تمرکز بر این نگرانی ها، تهدیدهای احتمالی ساخت این کریدور علیه منافع ج.ا. ایران را می کاود و در این فرایند به این پرسش پاسخ می دهد که برنامه ساخت کریدور زنگه زور دربردارندۀ چه تهدیدهایی علیه منافع ج.ا. ایران است. یافته های پژوهش نشان می دهد ایجاد کریدور زنگه زور در خاک ارمنستان، بر پایۀ برنامه های اعلامشده از سوی محور جمهوری آذربایجان- ترکیه، می تواند توازن منطقه ای قدرت را به ضرر ج.ا.ایران تغییر دهد؛ بنابراین پیشبرد این پروژه تهدیدی امنیتی علیه منافع ژئوپلتیک و اقتصادی ج.ا.ایران تلقی میشود که اهم موارد آن عبارتاند از: امکان تغییر ژئوپلتیک مرزها از طریق انسداد مرز زمینی ایران و ارمنستان؛ امکان همگرایی ارمنستان با بلوک غرب و تشدید تنهایی استراتژیک ج.ا.ایران؛ کاهش مزیت های ترانزیتی ایران در کریدور شمال-جنوب؛ افزایش نفوذ ترکیه در منطقه؛ به مخاطره افتادن حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی از طریق پیشبرد طرح پان ترکیستی و احیای قومگرایی آذری؛ تقویت حضور ناتو، اسرائیل و روسیه در مرزهای شمالی کشور. به لحاظ تئوریک این مقاله از چارچوب نظری موازنۀ قوا در مکتب واقعگرایی سود می برد و با توجه به اینکه به چرایی مواضع مخالف ج.ا.ایران پاسخ می دهد، روش پژوهش از نوع پژوهش های تبیینی و علت کاو است.
In a realistic approach, Iran's security interests in the South Caucasus are guaranteed by maintaining the regional balance of power. Therefore, the plan to build the Zanegzur Corridor has led to some speculations about the changing balance of power in this region against Iran. the article examines the possible threats of this corridor against the interests of of Iran and answers the below question: What threats does the plan of Zangezur Corridor against the interests of the Islamic Republic of Iran? The findings of the research show that the construction of the Zangezur Corridor in Armenia, based on the plan announced by the Azerbaijan-Turkey axis, changes the regional balance of power against the interests of the Islamic Republic of Iran. Therefore, the development of this project is considered as a security threat against Iran's geopolitical and economic interests, the most important of which include the following: The possibility of changing the geopolitics of the borders through blocking the territorial border of Iran and Armenia; The possibility of Armenia's convergence with the Western bloc and the intensification of the strategic isolation of the Islamic Republic of Iran; Reducing Iran's transit advantages in the North-South corridor; increasing Turkish influence in the region; jeopardizing the territorial integrity of Iran through the incitement of pan-Turkic sentiments and the revival of Azeri ethno-nationalism; Strengthening the presence of NATO, Israel and Russia in the northern borders of Iran. Theoretically, this article benefits from the theory of balance of power in the school of realism.
Machine summary:
سلطاني و خسروي (١٤٠١) در مقاله اي با عنوان «کريدور شـمال و جنـوب و تعـاملات ايران و آذربايجان » استدلال مي کند مؤلفه هاي امنيتي (بحـران قرابـاغ ) و تـنش هـاي شـکل گرفته در روابط دو کشور جمهوري آذربايجان و ايران منجر بـه پرهزينـه شـدن اجـراي بـال غربي کريدور شمال -جنوب و جايگزيني آن با کريدورهاي ديگر شده است .
سليماني (١٤٠١) در مقاله اي کوتاه با عنوان «زنگه زور، نقطه تعامل يا تقابل »، سياست - هاي هرکدام از کشورهاي ارمنسـتان ، آذربايجـان ، ترکيـه و روسـيه را در ارتبـاط بـا احـداث کريدور زنگه زور بررسي کرده و نسبت به برنامه اين کشورها براي قطع کـردن ارتبـاط مـرزي ايران و ارمنستان هشدار داده است .
مرکز پژوهش هاي علمـي و مطالعـات اسـتراتژيک خاورميانـه (١٤٠٠) در يـک گـزارش تحليلي با عنوان «دالان زنگـه زور و امنيـت ملـي ايـران » از طريـق جمـع آوري ديـدگاه هـاي کارشناسان به اين جمع بندي مي رسد که ايجاد کريدور زنگ زور بين آذربايجان و نخجوان از طريق قطع کردن مرز ايران و ارمنستان موجـب بـه هـم خـوردن ژئوپليتيـک منطقـه قفقـاز جنوبي و توسعه نفوذ ترکيه و اسرائيل مي شود.
تمرکز اصلي مقاله حاضر بحث بـر سـر چندوچون انتخاب گزينه هاي فوق و بررسي نتايج آن ها نيسـت ، بلکـه ايـن اسـت کـه بگويـد ساخت کريدور زنگه زور و بهره برداري از آن در قالب طرح بزرگ تر کريدور ميـاني تهديـدهاي متعددي را متوجه منافع جمهوري اسلامي در اين منطقه مي کند که مي تواند توازن منطقـه - اي را به ضرر ايران تغيير دهد و بر اين پايه است که ج.