Abstract:
یکی از مقولههایی که همواره در میان پژوهشگران ادبیّات پیچیده و بحث برانگیز مینماید، مبحث قید است. به علت ناشناخته ماندن این مبحث، تعریف درستی از آن ارائه نشده و در تعاریف ارائه شده؛ زوایای آن بیان نگردیده است. این پژوهش ضمن بررسی قید به طور مختصر از نظر تاریخی، تحول و تکامل قیدهای مکان و زمان را در زبان فارسی، از قدیمترین شکل تا امروز مورد بررسی قرار خواهد داد.
Machine summary:
این پژوهش ضمن بررسی قید به طور مختصر از نظر تاریخی، تحول و تکامل قیدهای مکان و زمان را در زبان فارسی، از قدیمترین شکل تا امروز مورد بررسی قرار خواهد داد.
(همایون فرخ، 1339، مقدمه: 11) این پژوهش بر آن است تا سیر تحوّلی مختصری از قید ارائه دهد و قیدهای زمان و مکان را در زبان فارسی بررسی نماید.
محمدرضا بساق زاده در مقاله خود با عنوان «قید از دیدگاه دستورنویسان کهن و نو» (سال 1385، شماره 3 مجله ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی)، اختلاف دیدگاه کارشناسان فن دستور زبان را در مورد قید بیان نموده و پیشگامان مقوله قید را معرفی کرده است.
اما تاکنون اثری که به طور مستقل، تحول ساختاری قیدهای زمان و مکان را از پارسی باستان تا فارسی دری نشان دهد و آنها را از نظر دستور تاریخی بررسی نماید، به وجود نیامده است.
سیر تاریخی قید «قید در اوستا به مانند زبان سانسکریت ممکن است از یک ستاک ضمیری، یا از یک ستاک اسمی به وسیله یک پسوند ساخته شده باشد، یا صورتهای آن فقط ساخته شده از اسمهای کهن یا مهجور باشند» (فرشیدورد،210:1386) بعضی از قیدهای رایج در ایران باستان در کتابهای تاریخ دستور زبان فارسی ذکر شده است.