Abstract:
در زندگانی بشر باورها و اعتقاداتی وجود دارد که ریشه در تفّکر گذشتگان او دارد باورها و افسانههایی که در جای جای زندگی مردم خودنمایی میکنند و به عنوان یک اصل پذیرفته شدهاند. شاعران به عنوان بخشی از مردم کوشیدهاند با بهرهگیری از باورهای عامیانه به شعر خود رنگ دینی و مذهبی بدهند یکی از این شاعران جلال الدین محمد بلخی مشهور به مولانا میباشد که در مهمترین اثرش مثنوی میتوان نمونههای فراوانی را یافت.
این باورها و اعتقادات عامیانه نشان میدهد که مولوی از نزدیک در متن زندگی مردم حضور داشته و با آنها مانوس بوده و بر این باورها احاطه کامل داشته است.
آنچه در این میان بسیار قابل توجه میباشد این است که مولوی با بیان این افکار و اعتقادات که ریشه در فرهنگ مردم و باورهایشان داشته، به حفظ آنها کمک کرده و گوشهای از زندگی، رسوم، فرهنگ و اعتقادات مردم آن عصر را برای ما روشن و بازگو کرده و ما را در شناخت بیشتر آنها یاری داده است.
در این مقاله کاربرد این اعتقادات و باورها را مورد بررسی قرار دادهایم.
Machine summary:
گوناگونی رنگ پوست نیز ناشی از غلبه همین اخلاط چهارگانه است چنان که مولوی میگوید: سرخ رویی از قران خون بود بهترین رنگها سرخی بود خون ز خورشید خوش گلگون بود و آن ز خورشید است و از وی میرسد (دفتر دوم، ابيات 1099-1098) روی سرخ از غلبه خونها بود رو سپید از قوت بلغم بود روی زرد از جنبش صفرا بود باشد از سودا که رو ادهم بود (دفتر سوم، ابيات 3573-3572) در فرهنگ اشارات ادبیات فارسی، سیروس شمیسا نزدیک به سی و یک مورد از اعتقادات مربوط به ماه ذکر شده که علاقهمندان میتوانند به آن کتاب ص 1014-1005 مراجعه نمایند.
ک به فرهنگ اشارات در ادبیات فارسی، شمیسا، جلد 1، ص 227 این اعتقاد هنوز هم در بين بعضی از مردم رایج است و معتقدند که از پریان به انسان زحمت میرسد و آنها میتوانند به انسان آسیب وارد کنند: زحمت رسد ز پریان گر با ادب نباشی کین گونه شهره پریان تندند و بیمُحابا (کلیات شمس، ب 2084) پری آن قدر زیباست که هر که او را ببیند عاشق و دیوانه میشود (پریزده) و یا میمیرد و هرگز نمیتواند او را فراموش کند و پری همواره در خیال او حاضر است برخی از امراض مخصوصاً صرع و جنون را نتیجه پریزدگی (جنزدگی) میدانستند و برای معالجه پری بندی را میآوردند تا پری را افسون کند.