Abstract:
در هر جامعه زبانی، زبان و فرهنگ رابطهای دو سویه و متقابل دارند. از یک سو زبان به عنوان ابزار برقراری ارتباط میان افراد بشر از پشتوانه فرهنگی برخوردار است و از سوی دیگر وسیلهای برای انعکاس فرهنگ است و عناصر معیشتی و اقلیمی یک جامعه در آیینه زبان آن جامعه بازنمایی میشود. عناصر و مقولههای زیادی وجود دارند که میتوانند فرهنگ یک قوم را در زبان آن قوم منعکس کنند. یکی از این عناصر، ضرب المثلها هستند که بخشی از ادبیات شفاهی یا عامه محسوب میشوند و آیینهای تمام نما از تاریخ، فرهنگ، اندیشه، حکمت، تجربه، عقاید، منش، مناسبات، و تمدن یک ملت به شمار میآیند. ضرب المثلها بر اساس طرحوارهها و فضاهای ذهنی انسان شکل میگیرند و مفاهیم فرهنگی، اقلیمی و معیشتی نیز در شکلگیری محتوای ضربالمثلها تاثیرگذار است. از این رو مطالعه ضرب المثلها از دیدگاه اجتماعی- شناختی بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر سعی بر این است تا تاثیر عناصر اقلیمی معیشتی طالقان و طرحوارههای تصوری موجود در ضرب المثلهای طالقان بر اساس رویکرد شناختی جانسون و لیکاف بررسی شود. به همین منظور حدود 865 ضرب المثل از کتاب در آمدی بر فرهنگ و گویش طالقان انتخاب و پس از بررسی انواع طرحوارههای آن، تاثیر عناصر اقلیمی و معیشتی طالقان در ساخت طرحوارهای این ضربالمثلها بررسی میشود و نتیجه حاکی از این است که پر بسامدترین طرحواره به کار رفته در ساخت این ضرب المثلها ، طرحواره حجمی است که مرتبط با عناصر اقلیمی و معیشتی نظیر مشاغل و آداب و رسوم منطقه است.
Language and culture are two important factors in every Linguistic Society that have mutual relations with each other. Language as a communication device not only has a cultural history, but also reflects the cultural factors of that linguistic society. There are many elements and factors that reflect the culture of a language. One of them is proverbs that are considered as part of oral and folk literature of a language and show the history, culture, thoughts, wisdom, experience, way of thinking, nature, occasions, and civilization of a society. Proverbs are made based on the human schemas and mental spaces. So it is necessary to study proverbs from a socio-cognitive perspective. In this research, the effect of Taleghan climate and livelihood elements and the existing image schemas in Taleghan proverbs were investigated within Lakoff & Johnson’s cognitive approach. For this purpose, a number of 865 proverbs have been selected from the book "An Introduction to the dialect & culture of Taleqan “. Then the type of image schemas in these proverbs were identified and afterwards the effect of climate & livelihood elements in schematic structure of these proverbs was researched and explained. The results show that the most frequent image schema is containment schema which is related to the climate and livelihood elements of Taleqan society such as jobs and customs.
Machine summary:
در پژوهش حاضر سعي بر اين است تا تاثير عناصر اقليمي معيشتي طالقان و طرحوارههاي تصوري موجود در ضرب المثل هاي طالقان بر اساس رويکرد شناختي جانسون و ليکاف بررسي شود.
کاربرد ضرب المثل ها در گفتار روزمره بسيار معمول و کمتر کسي است که اين عبارات را به دليل سادگي و درک راحت ، مفاهيم عميق ، تاثيرگذار و در عين حال واضح در زبان خود به کار نگيرد.
بنابر اين ميتوان در مطالعات حوزه زبانشناسي اجتماعي نيز به بررسي طرحوارههاي تصوري پرداخت چراکه عناصر فرهنگي، اقليمي و معيشتي يک جامعه در ساخت طرحوارهاي ضرب المثل هاي آن تاثير گذارند.
(64 ٢- پيشينه پژوهش بررسي مقالات و پژوهش هاي مرتبط نشان ميدهد که در حوزه ضربالمثل و اصطلاحشناسي پژوهش هاي متعددي صورت گرفته است که ميتوان به آزادمهر ( ١٣٨٩)، اعظمي نژاد (١٣٨٩)، شريفي مقدم (١٣٩٢) و خاوريان (١٣٩٤) اشاره کرد که در ادامه برخي از اين پژوهش ها و ذکر دستاوردهاي آنها بررسي ميشود.
عبارت «تا شاخش نينه » به اين معني است که تا توانايي خود را نبيند اقدام به انجام کاري نمي کند(طرحواره توانايي).
٦ - نتيجه گيري اين پژوهش با رويکرد اجتماعي-شناختي و با هدف بررسي انواع طرحوارههاي تصوري در ضربالمثل - هاي گويش طالقاني و تاثير عناصر اقليمي- معيشتي و اجتماعي فرهنگي در شکل گيري آن انجام گرفته است .
بررسي شماري از ضرب المثل هاي زبان فارسي بر اساس طرحوارههاي تصوري در چارچوب معني شناسي شناختي.