Abstract:
بازشناسی یک متن از زوایای گوناگون میتواند راه ما را برای فهم و تفسیر دقیق آن متن و دستیابی به مبانی تفسیر صحیح آن هموارتر سازد.متن قرآن را میتوان از ابعاد گوناگون مورد مطالعه و مداقه قرار داد.یکی از ابعاد،شناسایی اوصاف و اهداف پدیدآورندهء آن و تأثیر آن بر متن قرآن است. نویسندهء این مقاله،تأثیر علم و حکمت الهی را در استواری متن قرآن-با تکیه بر تفسیر المیزان- مورد ملاحظه قرار داه است.در باور علامه طباطبایی علم و حکمت الهی تأثیر اساسی بر متن آن داشته است و این دو صفت به ویژه در«دوری قرآن از تسامح و تساهل»،«دوری قرآن از اختلاف و تناقض»و«دقت و ظرافت بیانات قرآنی»تجلی نموده است.این ویژگیها باید به عنوان مبانی تفسیر قرآن برای درک صحیح مقاصد آن مورد توجه کافی قرار بگیرد.
Machine summary:
"از نظر علامه طباطبایی خداوند حکیم در بیان مقاصد خود همان روش عام بشری را اختیار کرده است؛اما در همان حال کلام او با کلام انسان از جهاتی متفاوت است؛از جمله این که سخن آدمی ترجمان اندیشه و بازتاب درک او از واقعیات خارجی است؛این گفتار به دلیل محدودیتهای علمی،چه بسا تسامحآمیز و سهلانگارانه است؛اما کلام خدای متعال که از یک سو احاطهء کامل به واقعیت هستی دارد و از سوی دیگر به تمام قالبهای زبانی-به عنوان ابزاری برای انتقال درست و دقیق یک اندیشه-آگاه است،کاملا به دور از تسامح و تساهل است.
2 علامه طباطبایی در پاسخ به چنین برداشتی از آیات قرآن میفرماید: «دلالت قول خداوند متعال در«الا باذنه» (بقره:552)و«الا من بعد اذنه»(یونس:3) که در آن مصدر مضاف به کار رفته است،بر وقوع شفاعت برای کسی که با اسالیب کلام آشنا باشد،قابل انکار نیست؛همچنین این که گفتهاند که اذن و ارتضاء در عبارت«الا باذنه»و«الا لمن ارتضی»به معنای واحد (خواست و مشیت)است،به هیچ وجه قابل پذیرش نیست؛بر فرض اذن و ارتضاء به معنای مشیت باشد،آیا در و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة الا من شهد بالحق و هم یعلمون (زخرف(34):68)نیز میتوان چنین چیزی را به زبان آورد؛آیا در اینجا هم استثنای مشیت است؛اینگونه سخن گفتن سهلانگاری در مواجه با آیات قرآن است؛چنین سخنی حتی دربارهء کلامی (1)-المیزان،ج 01،ص 85."