Abstract:
هدف این پژوهش واکاوی مفهوم اراده انسان براساس آیات قرآن کریم و ارائه الگوی «اراده متعالی انسان» مبتنی بر روش «تجزیه و تحلیل مضمون» (Thematic Analiysis) و بررسی نقش اراده در تعالی شخصیت انسان است. با استفاده از روش مزبور، براساس نسخه براون و کلارک (2006) مفهوم «اراده انسان» در قرآن واکاوی و رمزگذاری شد و بر مبنای رمزهای به‌دست‌آمده، الگوی «اراده متعالی انسان» ارائه گردید. موضوعات به‌دست‌آمده عبارتند از: «افراد دارای اراده»، «رابطه اراده خدا و اراده انسان»، «متعلق اراده خداوند»، «متعلق اراده انسان» و «اسباب تعالی اراده انسان». با تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده و معلوم ساختن جایگاه هریک از آنها نسبت به یکدیگر، الگوی «اراده تعالی‌بخش شخصیت» با رویکرد قرآنی حاصل شد.
Based on the verses of the Holy Qurگan and using the thematic analysis method, the present research seeks to analyze the concept of human will, present the model of "transcendent will of man" and investigate the role of will power in the transcendence of human personality. The concept of "human will" in the Qur'an was analyzed and coded based on Brown and Clark’s (2006) version, and the model of transcendent human will was presented. The obtained themes include: people with will power, the relationship between God's will and human will, the requirements of God's will, the requirements of human will and the means of the transcendence of human will. By analyzing the obtained data and clarifying the position of each of them in relation to one another, the "personality transcendence will" model was obtained with a Quranic approach.
Machine summary:
com دريافت: 13/06/1400 ـ پذيرش: 02/10/1400 چکيده هدف اين پژوهش واکاوي مفهوم اراده انسان براساس آيات قرآن کريم و ارائه الگوي «اراده متعالي انسان» مبتنی بر روش «تجزيه و تحليل مضمون» (Thematic Analiysis) و بررسي نقش اراده در تعالي شخصيت انسان است.
«اراده انسان» يکي از عوامل بسيار مهم تأثيرگذار بر شکل‌گيري و تحول شخصيت انسان است که در مکاتب گوناگون روان‌شناسي کمتر به آن توجه شده است، اما قرآن کريم در اين‌باره تبيين کاملي دارد که مي‌تواند پاسخ محکمي به نظريات «جبرگرايي زيستي ـ رواني» فرويد و «جبرگرايي محيطي» رفتارگرايان باشد.
بنابراين در پژوهش حاضر اين سؤال مطرح مي‌شود که «از منظر قرآن کريم، الگوي اراده تعالي‌بخش انسان که مؤثر در شخصيت اوست، چگونه است؟» روش پژوهش با استفاده از روش «تحليل توصيفي» نظر اسلام استخراج و توصيف گردید.
براساس بررسي‌هاي صورت‌پذيرفته در آيات قرآن کريم، با استفاده از روش «تحليل مضمون»، محورهاي اساسي ذيل به دست آمد: «صاحبان اراده آگاهانه»، «متعلَّق اراده خداوند»، «متعلَّق اراده انسان»، «متعلَّق اراده انسان»، «ملزومات اراده انسان» و «اراده تعالي‌بخش» که در ذيل تبيين مي‌گردد: صاحبان اراده آگاهانه خداوند متعال بر این اساس که خالق حکيم و عليم بالاطلاق است، تدبير امور را به دست دارد و داراي اراده مطلق و تخلف‌ناپذير است و هرچه را مصلحت بداند به اراده و اختيار خويش انجام مي‌دهد و انسان در برهه‌هاي ابتدايي و پايان زندگي خود و پس از آن مقهور اين اراده است.
(
, 
, 
)
