Abstract:
هدف: بینش سیاسی و زمینه اجتماعی از یکدیگر متأثر و در پیوند متقابل باهم شکل میگیرند، از اینرو معرفت سیاسی، گاهی بهعنوان ساختار و گاهی بهعنوان کارگزار در برابر زمینه اجتماعی ظاهر میشود. هدف اصلی پژوهش پیشرو، بررسی نوع رابطه میان ساختار اجتماعی جامعه ایران و بینش سیاسی روحانیت شیعه و تأثیر آن بر الگوی کنشگری آنها، در عصر پهلویها تا وقوع انقلاب اسلامی است.روششناسی پژوهش: روش پژوهش کیفی از نوع تبیین علی و روش گردآوری دادهها، کتابخانهای و همچنین بهرهگیری از منابع علمی پایگاههای اطلاعاتی مجازی است. برای تبیین موضوع نیز از نظریه ساختار- کارگزار آنتونی گیدنز و همچنین نظریه جامعه شناختی پیر بوردیو بهره گرفته شده است.یافتهها: پژوهش نشان میدهد که بین معرفت سیاسی روحانیون شیعه و عوامل اجتماعی در این دوره، رابطه منعطفی برقرار بوده و با توجه به مجموعه کنشهای روحانیت شیعه و نیز تغییر عوامل اجتماعی و سیاسی، بینش سیاسی فقهای شیعه از انزوای سیاسی و سیاستپرهیزی تا مشارکت و رهبری سیاسی در نوسان بوده است.نتیجهگیری: متأثر از شرایط اجتماعی و باورهای کنشگرانی چون آیتالله بروجردی، بینش روحانیت شیعه، بهعنوان کارگزار در برابر محیط اجتماعی بهعنوان ساختار، نگرش سیاستپرهیز به خود گرفته است و با ظهور امامخمینی(ره)، (کارگزار) بینش سیاسی روحانیت منزلتی شالودهشکن یافته و شکلدهنده محیط و عوامل اجتماعی بهعنوان ساختار بوده و در نتیجه بینش سیاسی روحانیت شیعه منبعث از این شرایط، خصلت مشارکت محور به خود گرفته است.
The main purpose; Political vision and social context are affected by each other and are formed in mutual connection, hence political knowledge sometimes appears as a structure and sometimes as an agent against the social context. The main goal of the upcoming research is to investigate the type of relationship between the social structure of Iranian society and the political vision of the Shiite clergy and its impact on their model of activism during the Pahlavi era until the Islamic revolution.Research method; the mehtod of research is Qualitative type of causal explanation and the method of data collection is library as well as the use of scientific resources of virtual databases. Anthony Giddens' structure-agent theory and Pierre Bourdieu's theory have also been used to explain the issue.findings; The research shows that there is a flexible relationship between the political knowledge of Shia clerics and social factors in this period, and according to the set of actions of Shia clergy and also the change of social and political factors, the political vision of Shia jurists has changed from political isolation and political abstinence to Participation and political leadership have fluctuated.Conclusion; Influenced by the social conditions and the beliefs of activists such as Ayatollah Boroujerdi, the vision of the Shiite clergy, as an agent against the social environment as a structure, has adopted an attitude of avoiding politics, and with the emergence of Imam Khomeini (RA), the (agent) of the political vision of dignified clergy The foundation has been broken and shaped by the environment and social factors as a structure, and as a result, the political vision of the Shia clergy has taken on the character of participation.
Machine summary:
از دهه چهل به بعد نسبت اثرگذاري متغيرهاي ساختار- کارگزار به نفع دومي تغيير يافته و با ظهور امام خميني (ره )، وي در مقام کنش گري شالوده شکن ، شکل دهنده محيط و عوامل اجتماعي بوده و حاصل اين چرخش بينش نيز، گسست از گفتمان مشارکت پرهيز و تثبيت بينش سياسي مشارکت محور در بين روحانيت شيعه بوده است .
فصلنامه علمي «پژوهشنامه انقلاب اسلامي»، سال سيزدهم ، شماره ٤٦، بهار ١٤٠٢ بنيان نظري پژوهش در اين پژوهش ، با استفاده از رويکرد نظري ساختار- کارگزار و همچنين الگوي نظري پير بورديو١ و استخراج مؤلفه هاي زمينه اجتماعي ساختار شامل : گفتمان و فرهنگ سياسي حاکم ، عادت واره طبقات اجتماعي، نظام فکري و مذهبـي و شخصيتـي کنشـگران و ساختـار قدرت سياسي و اجتماعي، پيوند بين بينش سياسـي مشارکت محور روحانيت شيـعه و زمينه هاي اجتمـاعي و سياست داري و مشارکت جـويي امام خميني(ره ) و سياست پرهيزي و انفعال آيت الله بروجردي تبيين خواهد گرديد.
فصلنامه علمي «پژوهشنامه انقلاب اسلامي»، سال سيزدهم ، شماره ٤٦، بهار ١٤٠٢ طبقات و عادات اجتماعي نظام فکري و مذهبي و ساختار و گفتمان و فرهنگ شخصتي کنشگران زمينه هاي سياسي حاکم اجتماعي بينش ساختار قدرت سياسي و اجتماعي نمودار ٢: ساختار و زمينه هاي اجتماعي تأثيرگذار بر بينش سياسي بدين ترتيب بر پايه اين الگوي مفهومي، تلاش ميگردد رابطه ميان ساخت اجتماعي، بينش سياسي و کنش گري روحانيت در ايران معاصر با تأکيد بر دو شخصيت روحاني برجسته يعني آيت الله سيدمحمد حسين بروجردي و آيت الله سيد روح الله خميني مورد واکاوي و بررسي قرار گيرد.