Abstract:
مقاله حاضر درصدد انعکاس سیر کلی دائرهالمعارفنویسی در جهان و بیان فواید دائرهالمعارف است. این مقاله، پس از مقدمهای کوتاه در باب اهمیت و جایگاه دائرهالمعارفها در عرصه علمی و فرهنگی، به تعاریف قابل توجه از دائرهالمعارف و مقایسه آن با سایر کتابها، به ویژه فرهنگنامه پرداخته و در ادامه تاریخچهای کوتاه از پیدایش دائرهالمعارفها و سیر تکاملی آن در جوامع غربی و اسلامی را بیان نموده است. در انتها، با دستهبندی دائرهالمعارفها، به شیوههای نگارش دائرهالمعارف و دشواریهای آن نیز اشاراتی دارد.
Machine summary:
"تفاوت دیگر میان دائرهالمعارف و فرهنگنامه، آن است که معمولا دائرهالمعارفها مفصلتر و مبسوطتر از فرهنگنامهها نگاشته میشوند و دارای مجلدات بیشتری از فرهنگنامهها میباشند؛ گرچه فرهنگنامههایی نیز مشاهده میشود که مبسوط و دارای مجلدات بسیار است، مانند «فرهنگ انگلیسی آکسفورد» که چاپ جدید آن 12 جلد رحلی همراه با چند جلد متمم است.
(مصاحب، دایرهالمعارف فارسی، 1/957) جز این موارد، در سالهای اخیر دائرهالمعارفهای بسیاری نیز در آلمان، فرانسه، انگلستان، امریکا و سایر کشورهای جهان در اندازههای مختلف و با اهداف گوناگون به صورت عمومی و تخصصی چاپ و منتشر شده است.
هرچند کاربرد واژه دائرهالمعارف در مفهوم خاص آن در جهان اسلام نسبتا جدید است، اما این شیوه در نگارش بسیاری از متون اسلامی به کار گرفته شده است.
امروزه باتوجه به گسترش بسیار وسیع علوم و فنون، و موضوعات و مطالب آنها، نگارش دائرهالمعارفی عمومی، که به همه عرصههای دانش بشری سرزده و از هر عنوان گزارشی هرچند کوتاه ارائه دهد، عملا ناممکن شده است و گرایش کلی به سمت تدوین دائرهالمعارفهای تخصصی و استفاده از آنها است.
چنانچه دائرهالمعارفنویسی گسترش یابد و برای گروههای سنی متفاوت و سطوح علمی مختلف، دائرهالمعارفهایی با ویژگیهای لازم به نگارش درآید و این گونه دائرهالمعارفها به مخاطبان مورد نظر معرفی شود، در ارتقاء سطح علمی، دینی، فرهنگی و اجتماعی بسیار سودمند خواهد بود.
شیوه نگارش دائرهالمعارف دائرهالمعارفها در مراحل کاری نگارش و عرضه، شیوههای متفاوت دارند: برخی به نحو اصولیتر با تدارک زیرساختهای لازم و تحقیقات مقدماتی وسیع در باب گزینش مدخلها، کتابشناسی، تهیه پروندههای علمی و مانند آن، کار را آغاز میکنند و جمعی دیگر بدون انجام مقدمات گسترده، شروع به کار نموده، در عوض از نویسندگان با تجربه استفاده میکنند."