Abstract:
این مقاله قطعا یک فرهنگ لغت نیست ، اما با نگاهی خاص و هدفی مشخص بخشی از واژگان را هم چون کنار هم چیده است، در حقیقت اقدامی است برای حفظ و نگه داری ، ثبت و ضبط اصطلاحات یکی از پیشه های قدیمی و همگانی.
پژوهش در باب پیشه ها و ثبت اصطلاحات آنها از دیرباز مورد توجه بوده و در روزگار معاصر نیز از دیدگاه مردم شناسی وتحقیات زبان شناختی مورد توجه قرار گرفته است و جمع آوری آنها را توصیه می کنند. به معرفی مهم ترین اصطلاحات باغ داری منطقه ی کوچکی در فارس می پردازد که ضمن توضیح درست و دقیق هر واژه یا اصطلاح ؛ تاریخ استعمال آن در متون کهن و نیز برخی لهجه ها جست جو شده است.
Machine summary:
"در زرقان به ساقههای نازک درخت انگور گویند که از آن بریده میشود و قابل خوردن است (فرهنگ مردم زرقان، ص73) سر متی: ( سر + مت+ی نسبت ) گردوی درشت و مرغوبی که گردوتکان ( گردوتکان) بهعنوان سارخی ( سارخی ) برای خود بردارد.
برای این منظور «گردوتکان» بالای درخت رود و به وسیله «مت» ( مت) شاخههای درخت گردو را تکتک میجنباند تا گردوها از شاخه جدا شوند و به زمین ریزند، چون درختان گردو غالبا بزرگ و تنومندند، گردو تکاندن عملی دشوار و توأم با مخاطره است، به همین جهت دستمزد گردوتکان بیش از دو برابر دستمزد کارگران معمول است و البته این کار از هر کس برنیاید و دلیری و مهارت ویژهای میخواهد.
مدتی پس از کاشتن گوجهفرنگی و بادمجان با بیل خاک کف کرت را بردارند و بر سینهی پشته که محل غرس گیاه است ریزند و بهویژه دور ساقهی گیاه را خاک آمیخته با کود دهند تا ریشههای نابجا تولید کند و قوت گیرد، این عمل مدتی پس از کاشتن بوته و هنگامی انجام گیرد که گیاه ریشه در خاک استوار کرده در حال رشد و شاخ و برگ دادن باشد.
در لغتنامه باز کردن گل از درخت یا میوه از شاخ به معنی چیدن آن آمده است و به چند نمونه از متون قدیم هم استشهاد شده است، از جمله: «درختی دیدند که میوههای آن فریاد میکردند که بیایید و ما را باز کنید.
هی کردن: با صدای بلند هیگفتن و با قلماسنگ کلوخ پراندن به قصد راندن گنجشکها از باغ انگور یا گیلاس، واضح است که این کار وقتی انجام میشود که انگور یا گیلاس رسیده و شیرین شده باشد."