Abstract:
نویسنده در این گفتار ، حاشیه محمدبن ادریس حلی ، فقیه شیعی نامدار قرن ششم هجری بر صحیفه سجادیه را به عنوان نخستین شرح لغوی صحیفه که به دست ما رسیده ، می شناساند . این حاشیه مختصر بیشتر به لغات صحیفه پرداخته و در راستای اهتمام ابن ادریس به تحقیق و ترویج صحیفه ارزش دارد . نویسنده ، شرح حال ابن ادریس ، سند روایتی او ، راویان نسخه او از صحیفه ، روش ابن ادریس در این حاشیه را - بر اساس تنها نسخه خطی شناخته شده از این کتاب - تبیین کرده و شرح دو دعای صحیفه را به عنوان نمونه ای از کتاب نقل کرده است .
Machine summary:
"1)حاشیة علی الصحیفة الکاملة/محمد بن احمد بن ادریس حلی(598)1 2)تعلیقات علی الصحیفة السجادیة/مولی محسن فیض کاشانی(م 1091 ق)2 3)حل لغات الصحیفة السجادیة/محمد باقر بن محمد شفیع حسینی منجم(بعد از1120 ق)3 4)لغات صحیفه/محمد عبد الباقی4 5)تبیان اللغة/میرزا محمد علی بن محمد نصیر مدرس گیلان چهاردهی(م 1334 ق)5 (1)-تنها یک نسخه از این شرح شناسایی شده است که توضیح و تفصیل آن خواهد آمد.
2 -راویان صحیفه ابن ادریس: اشخاصی که به نقل روایت صحیفهی سجادیه از ابن ادریس پرداختهاند،عبارتند از:1)سید عبد الله بن زهرة الحلبی3 علامۀ مجلسی در بحار الانوار 43/110 در باب ذکر اسناد روایت خود از صحیفهسجادیه آورده است که عبد الله بن زهرة از ابن ادریس و عمید الرؤسا هبة الله بن أحمدبن أیوب و علی بن السکون،صحیفه را روایت کرده است4 البته ابن زهرة،صحیفه را از محمد بن شهر آشوب المازندرانی و شاذان بن جبرئیلالقمی نیز روایت کرده است.
روش ابن ادریس ابن ادریس خود در مقدمه کتاب،هدف از تألیف این کتاب را اینگونه بیان میدارد: «کان فیها الفاظ لغویة لکل احد لا تفهم و کلمات یحتاج فی فهم معانیها الی انیترجم،فکتبت» بنابراین ابن ادریس با شرح آن دسته از مفردات و کلماتی در صحیفۀ سجادیه که فهمآن برای عموم مشکل است،با توضیحی مجمل و روان-آن هم براساس ترتیب ادعیه وخارج از هرگونه شیوههای معمول معجمی-اقدام به نگارش این اثر پرداخته است.
مرحوم آقا بزرگ تهرانی نسخۀ دیگری از این کتاب را به خط شیخ عبد الرحیم بنمحمد علی تستری(از شاگردان علامه انصاری،متوفی 1313)گزارش میدهد که تاریخ کتابت آنسال 1305 قمری است و از روی نسخه آستان قدس رضوی کتابت شده است."