Abstract:
حوزه آبریز ابهر رود به دلیل اهمیتش در پژوهش های باستان-شناختی شمال غرب ایران؛ طی دو فصل در سال 1383 و 1384 با 3400 کیلومتر مربع وسعت مورد بررسی و شناسایی باستان شناختی قرار گرفت. بررسی در محدوده شهرستان های ابهر و خرمدره با اهدافی همچون شناسایی و ثبت آثار، مطالعه الگوی پراکندگی استقرارها، مطالعه پیوندهای فرهنگی این حوزه با دیگر نقاط کشور و... انجام یافت و در نتیجه آن 257 اثر باستانی شناسایی گردید. آثار شناسایی شده بسیار متنوع بوده و بیشتر شامل تپه ها و محوطه های باستانی که احتمالا مراکز روستایی قدیم بودند، می شد. مطالعه سفال ها و دیگر یافته های سطحی حاکی از آن است که منطقه ابهررود از دوره پارینه سنگی قدیم مورد سکونت بشر قرار گرفته و استقرار در بخش های مختلف آن تا دوران متاخر اسلامی ادامه یافته است.
Machine summary:
مطالعه سفالها و دیگر یافتههای سطحی حاکی از آن است که منطقه ابهر رود از دوره پارینهسنگی قدیم مورد سکونت بشر قرار گرفته و استقرار در بخشهای مختلف آن تا دوران متاخر اسلامی ادامه یافته است.
مقدمه حوزه آبریز ابهر رود در استان زنجان شامل شهرستانهای ابهر و خرمدره است و از دو بخش کوهستانی در شمال و جنوب و دشت نسبتا وسیع در حد فاصل آنها تشکیل شده است.
وضعیت جغرافیایی منطقه حوزه آبریز ابهر رود بهطور کلی منطقهای کوهستانی است که کوههای آن به صورت دو رشته موازی به دنبال کوههای زنجان از قافلانکوه با جهت شمال غربی به جنوب شرق کشیده شده است و تا دشت قزوین(تاکستان)ادامه دارد.
آثار شناسایی شده بطور کلی با بررسی انجام یافته طی دو فصل 257محوطه باستانی در بخشهای مختلف حوزه آبریز ابهر رود شناسایی شد که به لحاظ نوع و شکل استقرارها،پراکندگی مکانی و دورههای تاریخی بسیار متنوع و قابل مطالعه هستند (تصویر:3).
با توجه به اینکه برخی از استقرارهای این دوره در ارتفاع بالای 1700 متر قرار دارند و با توجه به سرمای شدید منطقه در فصل زمستان و پائیز؛احتمالا تعدادی از استقرارهای مرتفعتر دوران مس و سنگ فصلی بوده و مربوط به اجتماعات کوچرو است.
مهاجرت اقوام ترکنژاد به منطقه، استقرار طرفداران فرقه اسماعیلیه در پایگاههای کوهستانی این منطقه و سکونت برخی از ایلخانان مغول در ناحیه سلطانیه و خدابنده از عوامل اصلی افزایش استقرارهای سدههای میانی اسلام در حوزه ابهر رود بوده است.
استقرارهای اشکانی و ساسانی با 64 اثر،برنز با 20 اثر،مس و سنگ با 19 اثر،نوسنگی و پارینه سنگی هرکدام 1 مورد دیگر آثار شناسایی شده در حوزه ابریز ابهر رود هستند.