روش شناسی مناظرات امام هشتم (ع) Journal Article

از جمله ذخایر گرانبهای علمی باز مانده از پیشوایان معصوم ما، مناظرات امام هشتم، علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیة و الثناء است. تاکنون کتابها و مقالات عالمانه‌ای توسط چهره‌های برجسته علمی و معنوی کشور ما در شرح و تفسیر این مناظرات فراهم آمده است.به نظر می‌رسید یک بررسی روش شناسانه برای اطلاع از سیره مناظره‌ای حضرت نیز می‌تواند کاری مفید و قدمی دیگر برای استفاده بیشتر از میراث علمی آن حضرت در مسیر نهضت تولید و توزیع علوم دینی باشد. از این رو، این مقاله با رویکرد متدیک و روش شناسانه مناظرات حضرت را بازخوانی کرده و روش‌هایی را برای فن مناظره از آنهابرشمرده است.

این مقاله بر آن است با نگاه روش شناسانه به این مناظرات، در قدر فهم خود، روش‌های مناظره را از سیره امام هشتم دریافت کرده به عنوان الگویی بی‌بدیل، کارآمد و خالی از خطا در اختیار خوانندگان فهیم و دانشور فصلنامه وزین »پیام« قرار دهد. در مناظره قرآنی مناظره‌گر برای ارشاد و هدایت طرف مقابل از آدابی بهره می‌گیرد که خداوند در قرآن به آنها سفارش کرده است: 1. از این رو موعظه برای اینها سودی ندارد و راهنمایی برهان نیز آنان را به راه نمی آورد و تنها با مجادله به احسن است که می‌توان با آنها مناظره کرد. امام هشتم‌علیه‌السلام در مناظرات خود به صنعت جدل ارزش نهاده است در مناظره با جاثلیق، مامون رو به جاثلیق نمود و گفت: ای جاثلیق، این پسر عمویم علی بن موسی بن جعفر است. امام‌علیه‌السلام درباره علم الهی خود هنگامی که از سوی مامون برای مناظره با ارباب مکاتب و ادیان فراخوانده شد، به نوفلی از یاران خود چنین فرمود: تو اهل عراقی و مردم عراق ظریف و باهوش‌اند. برعهده ما است تا با بازخوانی و پژوهش در مناظرات امام‌علیه‌السلام با روش‌های آن حضرت آشنا شویم و برای انجام رسالت خطیر فرهنگی و معنوی خود از آنها استفاده نماییم. آشنایی با زبان‌های زنده دنیا برای آشنا کردن دیگر ملت‌ها با علوم اهل بیت و تعالیم اسلامی و پاسخگویی به سؤالات و شبهات آنان از ضرورت‌های زمانه ما است که می‌توان از سیره علمی امام هشتم نیز پی به اهمیت آن برد.