از فدائیان تا مؤتلفه Journal Article

"از فدائیان تا مؤتلفه رحیم روحبخش زمانی که نیروهای مذهبی ضرورت انسجام و سازمان‌دهی را برای همراهی و مبارزه در کنار رهبر و مرجع زمانۀ خود، یعنی امام‌خمینی(ره)، احساس کردند و قرار شد به پیشنهاد ایشان برای تشکیل ائتلافی سیاسی مذهبی عمل کنند، دو میراث بزرگ را پشتوانۀ کار خود قرار دادند؛ یکی راه و روش مبارزاتی و تشکیلاتی فدائیان اسلام، که هنوز یاد رشادت و شهادت آنها از خاطرها پاک نشده و دیگری بهره بردن از دستگاه اقتداریافته و سازمان‌یافتۀ روحانیت که مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی(ره) آن را ایجاد کرده بود. اگر چه تفاوت‌‌های میان فدائیان اسلام و مؤتلفة اسلامی وجود داشت؛ از جمله اینکه بر خلاف بنیان‌گذاران مؤتلفه، که اعضای هیأت‌‌های مساجد بودند و برای کسب رهنمود و تعیین تکلیف به مراجع دینی متوسل شدند، نواب صفوی خود از فضلای دینی بود و به منظور مقابله با افکار کسروی از نجف به ایران آمد و سرانجام سازمان فدائیان اسلام را تأسیس کرد. خاستگاه جمعیت فدائیان اسلام از بررسی اسناد و مدارک مربوط به فدائیان چنین برمی‌آید که نه تنها جمع کثیری از اعضای این تشکل خرده‌فروشان و بعضا شاگردان مغازه‌های بازار تهران بودند، بلکه نیازهای مالی آن‌ها نیز از طریق بازاریان تأمین می‌شد. [8] فدائیان ومرجعیت اما دومین موردی که درخصوص وجوه اشتراکات این دو تشکل در حوزة خاستگاه آن‌ها در خور ذکر است، منشأ هیأتی و وابستگی آنها به نهادها و مراجع مذهبی است؛ چنان‌که حرکت نواب از حوزة علمیة نجف به ایران برای حل معضل کسروی و همچنین تکاپوهای آغازین آنان اغلب از حمایت بسیاری از مراجع و مجتهدین برخوردار بود، اما بعدها هرچه این مبارزات از حوزة دفاع از ارزش‌های مذهبی به بازی‌های سیاسی کشیده شد، حمایت علما هم کم‌رنگ‌تر شد."