Abstract:
انقلاب مشروطۀ ایران رخداد عظیمی است که بسیاری از شئون جهان ایرانی را با تحول بنیادی مواجه کرده است. شهر و فضاها و نهادهای آن، در کنار سایر قلمروهای عمل جمعی، عرصۀ این تحول بوده است. در میان شهرهای ایران، انقلاب در تهران، با ظهور مدرنیزاسیون شهری در آن، صورت ویژه دارد در این شهر، گروههای مختلف اجتماعی، یعنی کارگران شهری، کسبه، پیشه وران و بازرگانان، روحانیان و روشن فکران، هریک بنا به موقعیت و پایگاه اجتماعی خود، در نهادهای مختلفی به فعالیت پرداختند. در تهران عصر مشروطه، گروههای یادشده برای بیان خواسته های جمعی خود در جریان انقلاب در نهادها و مکانهایی خاص حضور یافتند و به کنشهایی در این مکانها پرداختند. مسجد، مزار امام زاده، میدان، و قهوه خانه از پیش در شهر وجود داشتند؛ اما همراه با تحولات جدید، کنشهای اجتماعی تازه ای را پذیرا شدند و کارکردی دیگرگون یافتند. همچنین در این زمان، مؤسسات و نهادهای تمدنی جدیدی چون مجلس شورا، سفارت خانه، مدرسۀ جدید، کتابخانه و کتاب فروشی جدید، انجمن، تلگراف خانه، تماشاخانه، و ... پا به عرصۀ اجتماع نهادند و مکانهای شهری نو شکل گرفت.
Machine summary:
"برای روشن شدن پرسش اصلی،نخست باید به دو سؤال پاسخ داده شود:یکی آنکه گروههای درگیر در انقلاب متشکل از چه اقشار شهری بودند؛دیگر آنکه نهادهای تمدنی جدید که در این دوره به تازگی جای پای خود را در حیات شهری باز کرده بودند کداماند.
تکوین این مفاهیم خود زمینه را برای گسترش نهادها و مؤسسات تمدنی جدید که پیش از این وارد ایران شده بود فراهم کرد.
این مکان،که پیش از آن نیز غیر از کارکرد عبادیاش مهمترین فضای عمومی شهر بود،در این زمان نیز محل سخنرانیها و اعتراضات جمعی و تحصنهایی شد که صدایت بیشتر آنها بر عهدهء روحانیان بود و تجار و کسبه و تودهء مردم در آن سهیم بودند.
85 نتیجه انقلاب مشروطهء ایران اقشار و گروههای مختلفی از اجتماع را درگیر کنشی اجتماعی کرد که هرکدام از آنها با نگرش خاص خود به نهادهای اجتماعی و فضاهای (به تصویر صفحه مراجعه شود) شهری مختلفی روی آوردند.
روحانیان مشروطهخواه و بیشتر اقشار سنتی پیرو آنان،یعنی کارگران شهری و بخشی از طبقهء متوسط سنتی(تجار و کسبه)،در سالهای پرآشوب پیش از صدور فرمان مشروطیت که نهادهای رسمی مدنی هنوز شکل نگرفته بود،به مکانهایی روی می آوردند که پیشتر نیز در آن پایگاه داشتند."