Abstract:
در طی مطالعه و تجزیه و تحلیل مکتبهای عرفانی، گاه به اصول مشترک و همانندی دست
مییابیم که تأثیرپذیری بعضی را از دیگر طریقتهای متقدم به اثبات میرساند؛و مسلما
هرچه یک طریقت عرفانی کهنتر باشد، میتوان آن را مبدأ و منشأی تفکرات مشابه بعدی
تلقی کرد.اپانیشادها که بخشی از ویداها است، در مقام قدیمترین اثر عرفانی-فلسفی
هندوان، یکی از منابع و مآخذ کهن طریقتهای عرفانی، به ویژه عرفان شرقی است که حتی
عدهای از متفکران و شارحان اسلامی، آن را اولین کتاب آسمانی و وحی منزل و کلام
الهی و سر اکبر دانستهاند که به نخستین پیامبران الهی از جمله حضرت آدم صفی(ع)نازل
شده است.در این اثر کهن، مباحث عمده عرفان و تعالیم و آیین آن، از جمله فلسفه
آفرینش و تکوین عالم هستی، اعتقاد به آفریننده واحد، وحدت وجود، فنا، وصل، ریاضت،
مراحل سلوک، معاد و...مطرح شده است که به صورتهای گوناگون و با اندکی تفاوت، در
تعالیم دیگر مکتبهای عرفانی به ویژه عرفان اسلامی نیز دیده میشود.از این جهت شاید
بتوان اپانیشادها را به عنوان اولین اثر عرفانی و منشأی دیگر طریقتها تصور کرد.
Machine summary:
"اپانیشادها که بخشی از ویداها است، در مقام قدیمترین اثر عرفانی-فلسفی هندوان، یکی از منابع و مآخذ کهن طریقتهای عرفانی، به ویژه عرفان شرقی است که حتی عدهای از متفکران و شارحان اسلامی، آن را اولین کتاب آسمانی و وحی منزل و کلام الهی و سر اکبر دانستهاند که به نخستین پیامبران الهی از جمله حضرت آدم صفی(ع)نازل شده است.
)-که ودانتا(قسمت پایانی وداها)را تفسیر کرده است، حاصل سخن ودانتا را چنین بیان میکند: جهان ظاهر یا نمود سمسارا 1 ، جهان اسما و اشکال است؛و چون شخص با تأمل و در نتیجه ریاضت و تفکر به معرفت حقیقت نفس پرداخت، بعد از کسب بینش و شناسایی لازم، خواهد دید که آن عین نفس کل و وجود مطلق است و دویی بنیان ندارد و کثرات، ظاهری بیش نیست.
شخصی که با اجرای مراسم و اعمال و تفکر و ریاضت خود را مهیا میسازد، میتواند به معرفت خود(نفس)نایل آید و چون نفس علم پیدا کرد، از حدود و قیود عالم فانی رهایی مییابد و به برهمن با برهما میرسد و خدا را در خود میبیند و وحدت جاودان را درک میکند و از مرگ رهایی مییابد و حقیقت«من عرف نفسه عرف ربه»در او آشکار میشود(رضا زاده شفق، 1367:62).
معاد و سیر روح در سلسله مراتب هستی در اپانیشادها، در پاسخ به این سؤال که موجودات این جهان پس از مرگ کجا میروند و چه مراحلی را طی میکنند تا بار دیگر به صورت موجودی دیگر تولد یابند، چنین آمده است:برای ارواح پس از مرگ، دو راه وجود دارد:1."