Abstract:
اندازهگیری میزان رشد یافتگی جوامع بر اساس سطح تولید یا درآمد سرانه در جهان از حدود پنجاه سال پیش مورد توجه قرار گرفته است.انجام این کار که در زندگیهای ابتدائی و ساده انسان در گذشته میتوانست به آسانی صورت گیرد،امروز کار مشکلی است.چرا که رشدیافتگی جامعه شامل جنبههای کمی میباشد درحالیکه توسعه اقتصادی شامل جنبههای کیفی نیز میشود به همین دلیل برای سنجش میزان توسعهیافتگی جوامع و مقایسه بین آنها از یک سری شاخصهای دیگر اقتصادی، اجتماعی،سیاسی و فرهنگی استفاده میشود.یکی از این شاخصها،شاخص توسعه انسانی (HDI) میباشد.
از سال 1990 به بعد،برنامه توسعه سازمان ملل متحد هر ساله یک گزارش توسعه انسانی منتشر که در آن اندازه این شاخص برای هر کشور محاسبه میشود و کلیه کشورها بر اساس آن رتبهبندی میشوند.چنانچه در گزارش ملل شرح داده شده اندازه این شاخص همواره بین(0)و(1)قرار دارد.کشورهایی که اندازه شاخص توسعه انسانی آنها 9/0 و بیشتر باشد دارای توسعه انسانی خیلی بالا، کشورهایی که اندازه شاخص توسعه انسانی آنها بین 8/0 و 9/0 باشد دارای توسعه انسانی بالا، کشورهایی که دارای اندازه 5/0 تا کمتر از 8/0 هستند دارای توسعه استانی متوسط و کشورهای دارای اندازه کمتر از 5/0 دارای توسعه انسانی پائین تلقی و نامیده شدهاند.هدف گزارش حاضر محاسبه شاخص توسعه انسانی و مولفههای آن برای کشور،استان تهران و هریک از شهرستانهای آن با استفاده از آمارهای موجود کشور در سالهای 1380 تا 1385 است.
تاکنون محاسبه شاخص توسعه انسانی برای محدودههای کوچکتر از استان در کشور انجام نشده است و دلیل آن بیشتر فقر آمارهای تفصیلی در محدودههای کوچکتر از استان در زمینه تولید ناخالص داخلی بوده است.به هر حال تحقیق حاضر از جهتی به منظور ایجاد انگیزه در تولید آمارهای تفضیلی لازم در محدودههای شهرستانی صورت گرفته است.
Machine summary:
"با این توضیح که این جداول فقط برای سالهای 75،81 و 82 بر اساس برآوردهای بانک مرکزی از ارقام درآمد و هزینه خانوار تهیه شده،(اما جداول گزارش حاضر با استفاده از برآوردهای درآمد و هزینه خانوار توسط مرکز آمار ایران تهیه گردیدهاند) در جدول(الف)شاخص توسعه انسانی استانها در سه سال نامبرده و در جدول(ب) رتبه این استانها در مقایسه با یکدیگر از لحاظ این شاخص در این سالها داده شدهاند و بطوریکه دیده میشود استان تهران در این سالها همواره رتبه اول توسعه انسانی را بین استانهای کشور داشته است."