Abstract:
هدف مقاله حاضر آن است که با استفاده از روش تحلیل محتوا، سیمای انسان-پیدایش
انسان، ابعاد وجودی او و نیز روش مطالعه رفتار آدمی-را در نمونهای از کتابهای
دبیرستانی ایالات متحده امریکا و ایران مقایسه کند.نتایج این مطالعه حاکی از آن است که در برخی از کتابهای علوم و زیستشناسی
دبیرستانی امریکا، ادعا میشود که انسان محصول تکامل تدریجی است و از نسل جاندارانی
چون میمونهاست.در حالی که در کتابهای بینش اسلامی جمهوری اسلامی ایران، آمده است که
خداوند انسان را آفریده و او را جانشین خود در روی زمین قرار داده است.در خصوص ابعاد وجودی انسان برخی از کتابهای زیستشناسی امریکا، انسان را موجودی
صرفا بیولوژیکی و فاقد روح تلقی میکنند، لیکن کتابهای بینش اسلامی دبیرستانی
ایران، آدمی را به عنوان موجودی مرکت از روح و ماده که از روح خداوند در کالبد او
دمیده شده است، معرفی میکنند.نظرگاه برخی از کتابهای روانشناسی امریکا راجع به مطالعه رفتار این است که
میتوان انسان را به عنوان موجودی بیولوژیکی مورد مطالعه قرار داد، دادههایی قابل
پیشبینی در خصوص رفتار او گردآوری و آنها را تحلیل و رفتارش را تبیین نمود.در
صورتی که بر طبق کتابهای زیستشناسی و روانشناسی ایران، رفتار آدمی پدیدهای است
پیچیده که نمیتوان آن را صرفا به کمک روش تجربی مورد مطالعه قرار داد.بعلاوه، در
جریان این مطالعات جنبههای روحی او را نمیتوان نفی کرد و نادیده گرفت.این مقاله همچنین با ذکر شواهدی تجربی، تأثیر محتوای برنامهها و کتابهای درسی
رابر نگرش و طرز تفکر دانشآموزان تبیین میکند و در پایان به دو
رویکردی که میتوانند در خصوص معرفی سیمای انسان در کتابهای درسی دبیرستانی کشور
مورد استفاده برنامهریزان و مؤلفان قرار گیرند، اشاراتی مینماید.
Machine summary:
"بنابراین، در نوشته حاضر براساس روش تحلیل محتوا، سه مسأله:پیدایش انسان، ابعاد وجودی انسان و روش شناخت رفتار آدمی، آنطور که در برخی از کتابهای درسی امریکا و ایران آمده است، به عنوان ابعادی از انسانشناسی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
8. روش مطالعه رفتار آدمی براساس کتابهای درسی ایران دانشآموزان برخی از رشتههای دوره متوسطه عمومی، از طریق مطالبی که در کتاب روانشناسی دبیرستان آمده است، با روشهای مطالعه تجلیات روان(یعنی رفتار)آشنا میشوند و در این خصوص آگاهیهایی کسب میکنند و بدینسان دامنه دانش انسانشناسی آنها گسترش پیدا میکند.
نتیجه دیگری که به طور غیر مستقیم میتوان از این بحث گرفت و آن را به صورت پیشنهادی قابل بررسی به برنامهریزان و مولفان کتابهای درسی دوره دبیرستان ارائه داد، این است که چون آشنایی همه دانشآموزان دبیرستانی کشور با ابعاد وجودی انسان به صورتی نسبتا جامع، ضروری به نظر میرسد، برنامهریزان درسی نظام آموزش و پرورش ما باید این مسأله را مورد توجه قرار دهند که براساس چه رویکردی بهتر میتوان به دانشآموزان کمک کرد تا نظرگاهی دست و مبتنی بر جهانبینی اسلام نسبت به انسان کسب کنند؟یعنی میتوان این مسأله را در قالب دو سؤال زیر در پیش روی برنامهریزان درسی قرار داد: سؤال نخست آنکه آیا میتوان بحثهای مربوط به شناخت همه ابعاد مختلف وجود انسان و نیز روشهای مخصوص مطالعه هر یک از این ابعاد را در قالب درسی میان رشتهای به دانشآموزان تدریس کرد؟یعنی مرزهای این دانش را فراتر از قلمرو امروز روانشناسی عمومی گسترش داد؟به سخندیگر، علاوه بر مباحثی که امروز در روانشناسی دوره دبیرستان تدریس میشود، آیا میتوان حقایقی درباره ابعاد مختلف وجود انسان مانند بعد روح، نفس، فطرت و..."