Abstract:
با مسلم بودن اصل عدم جواز تنبیه بدنی اطفال، این عمل به حکم دلایل شرعی در سه صورت جایز است که عبارتاند از: 1. ولی نسبت به فرزند، 2. ولی نسبت به یتیمی که تحت سرپرستی اوست، 3. معلم نسبت به شاگرد. و در هر مورد، محدودیتهایی وجود دارد که از جمله مهمترین آنها، رعایت هدف تأدیب و تربیت و پرهیز از انگیزههای نفسانی، مانند غضب است که در صورت انجام این عمل با هدفی غیر از تأدیب و تربیت، تنبیه کننده مرتکب عمل حرام شده و قابل مجازات تعزیری است.علاوه بر این محدودیت، محدودیت سنی هم مطرح است و آن، این که کودک در سنی باشد که این عمل بر روی او اثر تربیتی داشته باشد و اگر در سنینی باشد که قدرت تشخیص او کامل نشده، تنبیهبدنی با هدف تربیتی صورت نمیگیرد و از این رو، حرام خواهد بود و اما نسبت به معلم نیز این محدودیت مطرح است که حداکثر تنبیهبدنی مجاز از سوی او به مقدار سه ضربه است و بیشتر از آن، جایز نیست. با توجه به این که تنبیهبدنی مجاز، فقط با هدف تأدیب و تربیت است، این مسأله شکل، نحوه و دفعات را نیز با محدویت مواجه کرده؛ چنانکه در این خصوص رعایت شرایط ویژه هم الزامی است.
Machine summary:
بنا بر این، به کمک این روایت، جواز مطلق تنبیهبدنی به منظور تأدیب و تربیت ثابت میگردد، ولی باید دید که آیا در بارۀ میزان تنبیهبدنی ـ که این حدیث شریف در خصوص آن اطلاق دارد ـ از روایات دیگر استفادۀ تخصیص میشود و حدی از جهت مقدار تنبیهبدنی، وجود دارد و یا خیر؟ محدودیت از جهت مقدار تنبیهبدنی به منظور اثبات محدودیت در میزان تنبیهبدنی، یک روایت وجود دارد که ابتدا باید از جهت سند و سپس از جهت دلالت بررسی شود تا معلوم شود که آیا این روایت میتواند تخصیص روایت مطلقی را که پیشتر اشاره شد، موجب شود یا خیر؟ روایت مورد نظر این است: محمد بن یعقوب، عن الحسین بن محمد، عن معلی بن محمد، عن الحسن بن علی، عن حماد بن عثمان، قال: قلت لابی عبدالله( فی ادب الصبی و المملوک، فقال: خمسة او ستة و أرفق.
در بارۀ دلالت حدیث باید گفت که این روایت در صورتی میتواند مقید اطلاق روایتی باشد که بنا بر اطلاق آن، محدودهای برای جواز تنبیهبدنی از جهت مقدار، وجود ندارد که عدد دارای مفهوم باشد؛ چرا که در روایت آمده است که پنج یا شش ضربه برای تأدیب کودک و مملوک جایز است و این روایت در صورتی اثبات میکند که بیش از این مقدار جایز نیست که عدد مفهوم داشته باشد و مشهور میان علمای علم اصول این است که عدد مفهوم ندارد.