ابداعات خواجه نصیر در قافیه Journal Article

فرهنگ بهار و تابستان 1386 - شماره 61 و 62 (‎10 page(s) - From 525 to 534 )

Keywords: قافیه وصل شعر خروج زبان فارسی ردیف معیار الاشعار عربی

Machine summary:

"این سخن با بیان‌ اکثر صاحب‌نظران متفاوت است زیرا خروج را در زبان فارسی در بسیاری موارد تأیید کرده‌اند چنان‌که این بحث در المعجم مورد تائید قرار گرفته است‌21 و همین‌طور صاحب کشاف معتقد است که خروج حرفی است که بعد از وصل می‌آید و وصل می‌تواند ساکن باشد چون یای«کاریم»و«یاریم»یا متحرک‌ باشد چون یای افکنیم و بشکنیم در این بیت: تا چند به سنگ لاخ غم افکنیم‌ وز سنگ ستم شیشه دل بشکنیم‌31 هم‌چنین مفتی مرادآبادی،شارح معیار الاشعار بر این اعتقاد است که وصل‌ می‌تواند متحرک و یا ساکن باشد و در هردو حالت خروج در زبان فارسی‌ پذیرفتنی است مانند این‌که بگوییم«زدمش»یا«بستدمش»که در آن دال روی‌ است و میم وصل است و شین خروج و در این مثال میم که وصل است متحرک‌ (01). نظر خواجه یک نظر استثنائی و به گمال بنده منحصر به فرد است از این روی‌ مفتی مرادآبادی شارح معیار الاشعار در این مورد مطالبی از خود و دیگران آورده‌ است که در روشنگری نظر مبهم خواجه بسیار موثر است و از قول بعضی از بزرگان نقل می‌کند که: خواجه در این مورد که چرا وصل را از حروف قافیه دانسته و خروج را ردیف به شمار آورده است جوابی بر این منوال داده است که«مدار قافیه بر استتمام کلمه است و کلمه بدون ردیف تمام می‌شود پس ردیف شی مباین است‌ و همچنین خروج به واسطه فصل میانش و میان روی حکم شی مباین دارد» برخی بزرگان گفته‌اند استتمام کلمه قافیه قبل از خروج ممکن نیست همچون‌ نون«بلبلان»و«متحملان»و چون دال«حکیمند»و«کریمند»و میم«اسیرم»و «فقیرم»و نای«مجنون است»و«محزون است» پس این حروف را ردیف شمردن و حروفی که پیش از اینهاست را قافیه‌ دانستن نامناسب است و در این حالت اگر هردو را در حکم ردیف بدانند بهتر از آن است که یکی را ردیف بشمرند و دیگری را ردیف ندانند و این‌که یکی به‌ روی متصل است و دیگری متصل نیست نیز دلیل مقبولی نیست."

Download citation file :
(پژوهیار, , , )

Download PDF
Downlaod HTML

Shortlink:

Page: