Abstract:
از زمانی که مسلمانان برای صیانت از سنت نبوی (ص) به ضرورت تدوین حدیث پی بردند، کتابها و
مجموعههای بسیاری در حدیث فراهم آمد. در جملگی این کتابهای احادیث به یک سبک تدوین نشده؛ بلکه
روش دستهبندی و تدوین احادیث در این کتابها به تناسب هدف، ذوق و سلیقه مؤلف، و یا زیر تأثیر زمانه و
ابزارها و وسایل علمی موجود بکلی با یکدیگر فرق دارد. نگارنده در این مقاله میکوشد تا به اجمال معروفترین
روشهای تدوین حدیث را معرفی کند تا از رهگذر شناخت آن روشها و سنجش آنها با یکدیگر، ارزش و فواید و
احیانا کاستیهای هر یک شناخته شود.
Machine summary:
"این فرهنگها از دو جهت سودمند است: یکی آنکه آگاهی بر اسانید حدیثها را آسان میکند، زیرا تمام طرق در یک جای فراهم آمده است؛ دیگر آنکه نشان میدهد از صاحبان منابع و مجموعههای حدیثی چه کسانی آن حدیث را نقل کرده و در چه بابی از کتاب خود آوردهاند.
این کتاب بر اساس ترتیب الفبایی نام صحابه مدون شده و از همین رو با مسند "أبیض بن حمال" آغاز گردیده است (برای آگاهی بیشتر درباره کتابهای اطراف نک: سیوطی، تدریب، 2/155؛ کتانی ، ص 168-170؛ عتر، ص 201-202).
هدف سیوطی در این کتاب آن بوده که تمام احادیث نبوی (ص) را که در کتابهای گوناگون یافته است، در یک مجموعه فراهم آورد، اما به عقیده برخی در این جهت به توفیق کامل دست نیافته است (حاجی ______________________________ 1- مخرج یا مخرج کسی را گویند که حدیث را در کتاب خود ذکر کرده باشد، مانند کلینی در الکافی و بخاری در الجامع الصحیح (مدیر شانهچی، درایة الحدیث، ص 23).
وی در این کتاب احادیث هشت مسند کامل، یعنی مسندهای حمیدی، طیالسی، ابن ابی عمر، مسدد بن مسرهد، ابن منیع، ابن ابی شیبه، عبد بن حمید، ابن ابی اسامة و نیز نیمی از مسند اسحاق بن راهویه را تتبع کرده و احادیث زاید بر کتابهای ششگانه و مسند احمد را از این کتابها بیرون کشیده و علاوه بر مسندهای یاد شده، پارهای از احادیث مسند ابی یعلی را هم بر آنها افزوده و آن احادیث را بر اساس ابواب فقهی منظم ساخته است (ابن حجر، 1/3-5)."