Abstract:
اثیر الدین اخسیکتی از شعرای نامدار قرن ششم و از قصیده سرایان معروف ادب فارسی است.تنها چاپی که از دیوان این شاعر صورت پذیرفته،چاپ رکن الدین همایونفرخ است که برای اولین بار از سوی کتابفروشی رودکی در مرداد ماه 1337 به چاپ رسید. این تصحیح به دلایل فراوان از جمله متأخر بودن نسخهء اساس مصحح و نیز عدم دسترسی به نسخ متعدد و متقدم،با تحریفات و تصحیفات فراوان صورت پذیرفته و بسیاری از ابیات با اغلاط،افتادگیها و ا بهامات و تعقیدات فراوان ضبط گردیده است. نگارنده با در دست داشتن قدیمترین نسخه و نیز چند نسخهء متقدم از دیوان این شاعر، بسیاری از اغلاط و تحریفات دیوان چاپی را با مقابله و مقایسهء نسخ تازه یافته تصحیح کرده که برخی از این موارد را در این نوشتار ارائه داده است.
Machine summary:
"برای نمونه میتوان به ابیات زیر اشاره کرد: -ص 93،ب 51: همه در خواب غفلتند که زود سرشان برکنی به تیغ از خواب در ضبط نسخههای کهن و نیز نسخهء اساس مصحح میخوانیم: همه در خواب غفلتند که زود سرشابن برکنی به صفع از خواب -ص 15،ب 5: آن روزنامه باد ضمیر تو کاندر او اسرار هفت خاتم گردنده چنبر است واژهء«چنبر»با مفهوم بیت ناسازگار است و مصحح این واژه را از نسخ بدل انتخاب کرده و در داخل متن برده و در حاشیه نوشته است که در نسخهء اصل «ملامر»است.
-ص 622،ب 2: پیر آن است که تیغ رمضان از صفرا همه اندام مرا زهره کند چون سفنم صواب بیت مطابق اقدم نسخ چنین است: بیم آن است که تیغ رمضان از صفرا همه اندام پر از زهره کند چون سفنم نتیجه بنا بر آنچه گفته شد میتوان نتیجه گرفت که دیوان اثیر الدین اخسیکتی،شاعر نامآور قرن ششم هجری،با آنکه یک بار به صورت مجموعهای مدون تصحیح و به نشر رسیده است،با توجه به قلت نسخ دسترس مصحح و نیز تأخر نسخهها،کاستیهای فراوان دارد که بسیاری از آنها با مقابله و مطابقه با نسخههای متقدم و تازه یافتهء دیوان برطرف میشود؛کاستیهایی که در اثر عدم تدقیق کاتبان و نساخ در استنساخ نسخههای متأخر و نیز عدم تصحیحی منتقدانه از دیوان این شاعر است و موجب شده است ابیات فراوانی با تصحیفات و تحریفات،افتادگیها و اسقاطات ترکیب دو بیت در یک بیت و نیز ابهامات و تعقیدات،خلط و به همآمیزی نسخ بدل و نسخهء اساس،در متن دیوان ضبط شود."